Tímarit Hjúkrunarfélags Íslands - 01.10.1975, Blaðsíða 28

Tímarit Hjúkrunarfélags Íslands - 01.10.1975, Blaðsíða 28
Sigurður S. Magnússon, læknir: Tíðahvörf Þessi athyglisveröa grein var birt í Læknanemanum 4. tölu- blabi 1974. Tímarit HFl þaklcar höfundi og ritstjó'rn Læknanemans veitt leyfi til eftirprentunar. Skilgreining. Hugtökin menopausis og klim- akterium haí'a verið skilgreind á mismunandi hátt. Orðið meno- pausis þýðir hlé á blæðingum og er það hugtak því notað um tímabilið, þegar síðasta blæðing- in á sér stað. Þannig er aldrei mögulegt að greina menopausis fyrr en eftir á. Sumir höfundar, t. d. Stoeckel, skilgreina meno- pausis, sem tímabilið næst á eft- ir síðustu blæðingu. Hugtakið menopausal-einkenni á við ein- kenni, sem koma fram fyrir og eftir menopausis. Orðið klimakterium er grískt að uppruna og þýðir þar stigi eða trappa. Ekki eru menn sam- mála um skilgreiningu á hugtak- inu klimakterium. Sumir skil- greina það sem tímabilið næst á undan menopausis, aðrir sem tímabilið fyrst eftir menopaus- is og enn aðrir láta það ná yfir bæði tímabilin. 1 Svíþjóð er hug- takið látið ná yfir allt breyt- ingatímabilið, þ. e. frá því kon- an er á síðasta tímabili frjó- semisskeiðsins og fram á elliár. Menopausis er þannig atburður í klimakterium á sama hátt og menarche er atburður á gelgju- skeiðinu. Sennilega er heppilegt að fara og breytingaskeið að ráði Kaisers og Daume (1965) og skipta klimakterium í 2 tímabil, pre-menopausis, sem nær yfir síðustu 2—5 árin fyrir menopausis, og postmenopausis, sem nær yfir 2—5 ár eftir meno- pausis. Einkenni, sem sjúklingar telja að eigi rætur að rekja til breytingaskeiðsins (klimakteri- um) er algeng orsök þess, að leitað er læknis. Á þessu tíma- bili verða hjá konunni lífeðlis- fræðilegar breytingar og nauð- synlegt er að gera sér ljóst, að minnkandi starfsemi eggja- stokkanna á þessu skeiði getur valdið hvarfseinkennum, sem stafa af minnkandi hormóna- framleiðslu kynfæranna. Þessi einkenni eru fyrst og fremst frá kynfærum, en einnig er óljóst samband milli kvenkynshorm- óna annars vegar og ákveðinna lyflæknis- og geðsjúkdóma hins vegar. Það er því nauðsynlegt, að allir læknar þekki þau sér- stöku vandamál, sem komið geta í ljós á þessu tímabili. Sá lækn- ir, sem best þekkir til aðstæðna hlutaðeigandi einstaklings er oft best til þess fallinn að leysa vanda hans. llvoiiivr vprdur iiiriiopsiusÍN? Á síðustu 75 árum hefur frjó- semistímabil konunnar lengst. Menarche verður nú fyrr en áð- ur og menopausis kemur síðar. Samkvæmt hollenskri athugun eru konur nú að meðaltali frjó- samar í 37 ár. Sama athugun sýnir, að menopausis verður að jafnaði fyrr hjá giftum konum en ógiftum (51,4 ár resp. 53 ár), (Yaszmann 1969). Tíðalok hverrar konu ákvarðast fyrst og fremst af arfgengum þáttum, en lélegt fæði og járnskortur geta orðið þess valdandi að þau verði fyrr en ella. Hins vegar verður ekki séð að tíðabyrjun eða fjöldi barna hafi hér nokkur áhrif. annars er ekki vitað hver er or- sök þess, að tíðalok verða nú síðar en áður. E. t. v. má þó tengja þetta betri lífskjörum. L.ífei>Iisfri(M>iIeg viOliorf. Karlmaðurinn myndar stöð- ugt sáðfrumur allt frá kyn- þroskaaldri, en konan myndar hins vegar engar nýjar egg- frumur eftir fæðingu. Eggja- stokkar nýfæddra meybarna 56 TÍMARIT HJÚKRUNARFÉLAGS ÍSLANDS
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80

x

Tímarit Hjúkrunarfélags Íslands

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tímarit Hjúkrunarfélags Íslands
https://timarit.is/publication/1239

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.