Tímarit Hjúkrunarfélags Íslands - 01.05.1976, Qupperneq 40

Hjartasjúkdómar og líkamsþjálfun
Nikulás Sigfússon yfirlæknir
HÉr á landi deyja nú á fimmta
hundrað manns á ári hverju úr
hjartasjúkdómum. Lætur nærri að
þessir sjúkdómar valdi dauða 3ja
hvers Islendings.
Stærsta hlut að máli eiga krans-
æðasjúkdómar - „æðakölkun“ í slag-
æðum hjartavöðvans.
Undanfarna áratugi hafa þessir
sjúkdómar orðið sífellt algengari og
gripið um sig meðal æ yngra fólks.
Þróunin hér á landi hefur í þessu
efni orðið svipuð og hjá öðrum þjóð-
um þar sem velmegun ríkir.
Undanfarin 20 ár hafa víðtækar
rannsóknir verið gerðar til að leita
að orsökum þessara sjúkdóma.
Helstu niðurstöður hafa orðið
þessar:
1. Körlum er hættara við þessum
sjúkdómum en konum og þeir
veikjast fyrr.
2. Ahætta vex með aldrinum. Lík-
urnar á hjartaáfalli eru 4 sinnum
meiri um fimmtugt en um þrítugt.
3. Offita eykur á hættuna. Líkurnar
á hjartaáfalli eru 2*4 sinnum
meiri hjá manni sem er 30% yfir
eðlilega þyngd en hjá þeim sem
hefur eðlilega þyngd.
4. Mataræði, sem inniheldur mikið
af mettaðri fitu eykur líkurnar á
kransæðasjúkdómum.
5. Hár blóðþrýstingur er áhættu-
þáttur er eykur líkur á kransæða-
sjúkdómum fjórfalt.
6. Sykursýki eykur líkur á hjarta-
áfalli fjórfalt.
7. Miklar sígarettureykingar tvö-
74
falda líkurnar á kransæðasjúk-
dómum.
8. Skortur á líkamlegri þjálfun eyk-
ur hættuna á kransæðasjúkdóm-
um.
Af framangreindu sést að margir
áhættuþættir er valda vaxandi tíðni
kransæðasjúkdóma eru nú kunnir.
Það gildir þó um þessa áhættuþætti
flesta að úr áhrifum þeirra er hægt
að draga eða jafnvel að útiloka alveg.
Hér á eftir skal einkum um það
fjallað hver áhrif líkamlegrar þjálf-
unar eru á hjartað.
Margar rannsóknir hafa sýnt að
fólki sem er í góðri líkamlegri þjálf-
un er ekki eins hætt við kransæða-
sjúkdómum og hinum, sem eru lítl
þjálfaðir. Mun láta nærri að hinum
óþjálfuðu sé 2svar sinnum hættara
við kransæðasjúkdómum en hinum
vel þjálfuðu.
Hér á landi virðist reglubundin
líkamsþjálfun ekki vera stunduð
mjög almennt.
I Hóprannsókn Hjartaverndar á
höfuðborgarsvæðinu kom í ljós, að
um það bil helmingur allra karla
vinna kyrrsetustörf. Reglubundna
líkamsþjálfun stunduðu um 20% á
aldrinum 20-29 ára, 13% á aldrinum
30-39 ára, 9% á aldrinum 40-49
ára og aðeins 2% á aldrinum 50-
59 ára.
Um konur kom í ljós að langflest-
ar (um 80%) skráðu húsmóðurstörf
sem aðalstarf. Reglubundin líkams-
þjálfun meðal kvenna hér á landi er
ennþá fátíðari en meðal karla. A
aldrinum 20-29 ára sögðust 7%
kvenna hafa stundað íþróttir reglu-
lega, á aldrinum 30-39 ára 6%, á
aldrinum 40-49 ára 4%, og á aldrin-
um 50-59 ára aðeins 1%.
Vinsælustu íþróttir hérlendis eru
sund meðal karla en leikfimi meðal
kvenna.
Ahrif reglubundinnar þjálfunar á
hjarta og blóðrás eru margþæíL
Hjartavökvinn styrkist og stækkar.
hjartarúmmál eykst en hjartsláttur
hægist. Jafnframt dælir hjartað meira
blóði í hverju slagi.,
I blóðinu sjálfu verða þær breyt-
ingar að blóðmagn og blóðrauði
eykst en kolesterol blóðsins lækkar.
Ymislegt bendir einnig til að hækk-
TÍMARIT IIJÚKRUNARI'ÉLAGS ÍSLANDS