Hjúkrun: tímarit Hjúkrunarfélags Íslands - 01.10.1978, Blaðsíða 37

ist orðrétt eða stytt, en hvergi hafa verið settar gæsa-
lappir til þess að greina þar á milli. Því má einnig
bæta við að flestar tölur miðast við árið 1965.
Auk allra þessara sjúkrahúsa hafa risið upp fjöldinn
allur af sjúkraskýlum svokölluðum, sem starfað hafa
um lengri eða skemmri tíma, auk farsóttarhúsa i
Reykjavík og víða um land. Það má vera að ástæða
hafi verið að nefna eitthvað af þeim, en lestur slíks
hlýtur að verða afar þreytandi. Nú allra síðustu ár
hafa verið byggðar eða eru í byggingu heilsugæslu-
stöðvar víða um land og er það gert til að bæta þjón-
ustu við almenning. í þessum heilsugæslustöðvum eiga
að vera: almenn læknisþjónusta, lækningarannsóknir,
tannlækningar og sérfræðileg læknisþjónusta svo og
heilsuvernd. Af þessari sérfræðilegu aðstoð má benda á
að augnlæknar koma reglulega o. fl. þ. h. Því má einnig
bæta við að í smæstu byggðarlögum hafa verið reistar
læknamóttökur og eiga þær að gegna því hlutverki sem
nafnið segir til um, auk þess sem þær eru lyfjabúÖ.
Menntun tækna
Háskóli íslands var stofnaður 1911 og ein deilda
hans varð Læknadeildin. Læknaskóli var að vísu stofn-
aður 1876 í Reykjavík og bætti hann úr brýnni þörf,
en aðstaða öll var það léleg að læknanemar þurftu
flestir að sækja nám til Kaupmannahafnar, þar sem
klíniskt nám hér var svo til ekkert. Með stofnun háskól-
ans batnaði öll aðstaða til kennslu, verkleg kennsla fór
fram á Landakotsspítalanum, að mestu fram til ársins
1930 er hún fluttist svo að segja öll til Landspítalans.
Eftir það má segja að sókn læknanema í klíniskt nám
erlendis leggist að mestu af, nema um framhaldsnám
sé að ræða eða algjört sérnám.
Hjúkrunarfélagið Líkn
Það var stofnað árið 1915. Aöalhvatamenn voru
nokkrar konur í Reykjavík. „Tilgangur þessarar félags-
stofnunar var að veita sjúkum hjálp.“ Líkn átti meðal
annarra mála frumkvæðið að því að veita skipulega
hjúkrunarhjálp í heimahúsum, og lagöi síðar grundvöll
að víðtækri heilsuverndarstarfsemi. Á árunum 1915-18
starfaði ein hjúkrunarkona við þetta og hét hún Kamma
Tvede og var hún dönsk. Árið 1919 var stofnuð berkla-
varnardeild og er það „fyrsti vísir að skipulögöum
berklavörnum meðal almennings hér á landi“. Læknar
við deildina störfuðu ávallt án endurgjalds. 1936 komu
gegnumlýsingartæki að berklavarnarstöðinni og þá var
einnig byrjað að gera loftbrjóstaðgeröir þar. 1927 var
ungbarnavernd Líknar stofnuð. Um svipað leyti var
komið upp aðstöðu til skoðunar barnshafandi kvenna.
Katrín Thoroddsen var ráðin læknir við stöðina og
starfaði hún endurgjaldslaust svo og læknar sem unnu
fyrir Líkn þar til opinberir styrkir komu til sögunnar.
1939 er fyrsti læknirinn (sem fastráðinn var) ráðinn
til berklavarnarstöðvar Líknar og varð hann yfirlæknir
1949. 1941 var ungbarnaeftirlit aukið mjög og þá var
starfsfólki einnig fjölgaö og tveimur árum seinna er
fariÖ að hafa aukið eftirlit með barnshafandi konum,
og hafði Pétur Jakobsson, fyrrverandi yfirlæknir fæð-
ingardeildarinnar, yfirumsjón með því starfi. Síðustu
ár starfsemi Líknar störfuðu 8 hjúkrunarkonur hjá fé-
laginu.
Hjúkrunarfélag Islands
Félagið hét upphaflega Fjelag íslenskra hjúkrunar-
kvenna og var stofnað 1919 í nóvember. Aðalhvata-
maður var Christophine Bjarnhéðinsson, fyrrverandi
yfirhjúkrunarkona við Holdsveikraspítalann í Laugar-
nesi. Tilgangur félagsins var:
„1) Að aðstoða ungar stúlkur til hjúkrunarnáms.
2 ) Að vera milliliöur í útvegun hjúkrunarkvenna
í stöður í landinu og efla skilning á nauðsyn
þess að hafa vel menntaöar hjúkrunarkonur í
starfi.
3) AS gæta hagsmuna hjúkrunarkvenna í hví-
vetna.“
Fyrsti formaður félagsins var dönsk hjúkrunarkona,
Harriet Kjær að nafni. Hún var formaður í eitt ár.
1920-22 var Davide Warnacke, yfirhjúkrunarkona á
Vífilsstöðum, formaður; hún var einnig dönsk, ásamt
Christophine Bjarnhéðinsson, sem gegndi formanns-
stöðu 1922—24. Fyrsta islenska hjúkrunarkonan, sem
gegndi formannsstarfinu, var Sigríður Eiríksdóttir.
Hún var mjög vel menntuö og eftir að hún kom heim
frá námi starfaði hún tvö ár við heimilishjúkrun og hin
tvö árin við berklavarnarstöðina. Hún var formaður
FÍH í 35 ár, 1924-60, og formaður Líknar 1930-56.
Hún hefur kennt og skrifað um heilbrigðismál. Sig-
riður var sæmd Florence Nightingale orðu Alþjóða
Rauða krossins 1949 auk riddarakrossi hinnar íslensku
fálkaorðu 1965 fyrir hjúkrunar- og heilsuverndarstörf
í þágu landsmanna.
Formenn Hjúkrunarfélags íslands (eins og félagið
heitir síðan 1965) eftir 1960: Anna Loftsdóttir 1961-
64, María Pétursdóttir 1964^1974, Ingibjörg Helga-
Hjúkrun
31