Hjúkrun: tímarit Hjúkrunarfélags Íslands - 01.06.1985, Blaðsíða 25

næmust líffæra okkar, gefur fyrstu
samskiptamöguleikana og er besta
hlíf okkar. Næst heilanum er húðin
mikilvægasta líffæri okkar og sú
skynjun sem hvað mest er bundin
við húðina er snertingin. Þegar
barnið snertir heitt. hrjúft eða kalt,
kippist það við af sársauka, svarar
symboliskt til orðanna heitt, kalt,
hrjúft. Ef veikt barn lendir á hjúkr-
unarfræðingi eða sjúkraliða, sem er
kaldur og hrjúfur, gæti það orðið til
þess að barnið forðaðist næsta
hjúkrunarfræðing eða sjúkraliða
vegna þess að það tengir hann við
sársauka.
Snertingin er svo mikilvæg fyrir
þroska mannsins, að börn þroskast
ekki án snertingar. Algjör vöntun
veldur andlegu og líkamlegu niður-
broti, sem getur leitt til dauða. Hjá
börnum sem fá of litla snertingu,
getur það valdið árásarhneigð og
skemmdarfýsn, þegar barnið stálp-
ast. Mikilvægi snertingar er ekki
hægt að ofmeta. Umönnunarsnert-
ing er bráðnauðsynleg í meðferðar-
umhverfi. Það er lífsnauðsyn að
hjúkrunarfólk skilji kraft snerting-
arinnar í samskiptum og þroski
með sér tilfinningu fyrir því.
Saron Róberts, hjúkrunarfræðing-
ur, skrifar um nauðsyn snertingar
fyrir fullorðna sjúklinga á spítala og
segir meðal annars: Nú á tímum eru
spítalar tæknivæddir. maskínan
drottnandi og sjúklingum vikið til
hliðar. Sjúklingur skynjar oft til-
finningalega vanrækslu vegna
tækninnar. Stundum gerir vélin eða
maskínan störfin auðveld, en ef
hjúkrunarfólk fer að reiða sig meira
á mælitækin en skynjun sína og
dómgreind, er hætta á ferðum. Sum
•sjúkdómseinkenni verða einnig
best greind með snertingu, eins og
stækkuð lifur, Iítill eða óreglulegur
púls o. s. frv.
Snertisamskipti tilheyra innri til-
finningaheimi mannsins jafnt og
þeim ytri. Sjúklingur sem ekki
getur talað sjálfur eða tjáð sig á
annan hátt, skynjar þýða snertingu
sem umönnun. Því miður hafa
margir blandaða óörugga tilfinn-
ingu gagnvart snertingu. Sumir hafa
bernsku ,,tabu“ gagnvart snertingu
öðrum finnst það árás inn í land-
helgi sína eða þeir verða vandræða-
legir og finnst þeir lítillækkaðir. Ef
við skiljum okkar eigin tilfinningar
og viðbrögð, hjáipar það okkur til
að skilja viðbrögð sjúklinga við
snertingu.
Þó að orð fylgi oft snertingu, er hún
oft áhrifameiri án orða, snerting án
orða ber innilegustu merkingu um
samúð. Dæmi: Ung kona fæddi sitt
fyrsta barn andvana. Hjúkrunar-
fræðingurinn skildi vel og hafði
djúpa tilfinningu fyrir að hin unga
móðir þyrfti að fá útrás fyrir sorg
sína og hlustaði með næmi á kvein-
stafi hennar, um leið og hún hélt í
hönd hennar og hlúði að henni með
alúð. Með snertingunni einni tjáði
hún ósk sína og þrá, að geta orðið
henni að liði.
Snerting gefur líka oft ástand sjúk-
Iings til kynna, því stundum lýsir
hann því betur á þann hátt en með
orðum, samanber það er sjúklingur
réttir út höndina til að ná taki á
hönd hjúkrunarfræðings eða
sjúkraliða og leitar þannig hug-
hreystingar og léttis. Snerting getur
bæði flutt jákvæðar og neikvæðar
tilfinningar.
Til þess að snerting verði læknandi
(terapeutisk) má aðeins nota hana
á réttum tíma, réttum stað og á
réttan hátt. f gegnum snertingu
skynjum við veröld okkar og gegn-
um snertingu skynjum við geðs-
hræringu annarra. Fyrr á tímum var
snerting álitin svo máttug, að lækn-
ingar gerðust með handayfirlagn-
ingu.
Það er brýn nauðsyn að viðurkenna
hina læknandi eiginleika snertingar
og þörf fyrir frekari rannsóknir á
þessu sviði. □
HJÚKRUN 1 - 61. árgangur 23