Tímarit hjúkrunarfræðinga


Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.05.2002, Síða 45

Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.05.2002, Síða 45
tengslum við grundvallarmarkmið Rauða krossins, s.s. mannúð og sjálfstæði. Vin er fyrsta athvarfið sinnar tegundar á íslandi því þegar það var stofnað fyrir 9 árum var ekki í mörg önnur hús að venda en opinberar stofnanir. Síðan hafa bæst við Dvöl í Kópavogi, sem hefur verið starfandi í rúm 3 ár og er rekin af Kópavogsdeild RKI, svæðisskrifstofú málefna fatlaðra á Reykjanesi og Kópavogsbæ, og Laut á Akureyri sem hefur verið starfandi í rúmt 1 ár og er rekin af Akureyrardeild RKÍ og Akureyrardeild Geðverndarfélags íslands. Markmiðið með athvarfi eins og Dvöl er að draga úr félagslegri einangr- un, endurinnlögnum á geðdeildir og skapa aðstæður sem byggja á virðingu og gagnkvæmu trausti. Á seinni árum hefur ákveðið málsvarahlutverk verið að bætast við, þ.e. að vekja athygli á aðstæðum og málefnum geðsjúkra. Við höfum líka hjálpað fólki að leita þess réttar sem það á samkvæmt lögum. Það er alltof oft sem bæði félagsþjónustan og heilbrigðiskerfið bregst því. Það er mjög ólíkt að koma frá geðdeild og fara að vinna á svona stað. Á geðdeild erum við í faglegu umhverfi, ákveðnu formi og hugmyndafræði og höfum þar ákveðinn faglegan bakhjarl. Og ef allt gengur vel þá erum við að vinna í þverfag- legu teymi. Hér stöndum við afitur á móti meira jafnfætis gest- unum, eins og við köllum þá. Hér er allt opið og fólk kemur hingað á eigin forsendum. Segja má að ég hafi þurft að „af- stofnunarserast" þegar ég kom hingað fyrst. Ég ætlaði að byrja með alla vega hópa og meðferð, hafa form og ramma. En þá fóru bara allir. Við því gat ég ekkert gert því þetta er opið hús þar sem fólk kemur og tekur þátt í því sem það vill og fer þegar það vill. Ég fór þá að hugsa minn gang. En í raun eru grundvallarsjónarmiðin alltaf þau sömu því að mínu mati snýst geðhjúkrun um tengsl og hvernig maður notar sjálfan sig sem verkfæri.“ Bágar félagslegar aðstæður geðsjúkra - Hvernig starf fer hér fram? „í áranna rás höfum við byggt upp ákveðna hugmyndafræði; hér er ekki veitt meðferð, í orðsins fyllstu merkingu, heldur stuðningur og ráðgjöf. Fólk, sem hefur verið lengi í geðkerfinu og er búið að fara í gegnum margs konar meðferð, vill yfirleitt ekki vera í stifu prógrammi þegar það kemur á svona stað. Vill kannski bara fá að lesa blöðin, spjalla, fara með okkur í leikhús, út að borða eða í ferðalög. Hér erum við að styrkja sjálfsmynd gestanna og viljum því að þeir finni að þeir hafi eitthvað um reksturinn að segja og það sem hér fer fram. Segja má að meira en 90% þeirra sem hingað koma séu einir. Þar af eru karlmenn 70% og konur 30%. Flestir eru í litlu sambandi við sína nánustu eða eiga enga að svo við erum oft í ákveðnu fjölskylduhlutverki. Hér er heitur matur í hádeg- inu sem við sjáum sameiginlega um að kaupa inn fyrir og það eldar alltaf einhver gestur með okkur. Við erum með húsfund einu sinni í viku og við viljum hafa vinnuna við reksturinn sameiginlega. Það er alveg ljóst að við erum að virkja fólkið en það fær að gera þetta á sínum eigin hraða og forsendum. Það að virkja einhvern til að hella sjálfur upp á kaffi getur verið risaverkefni fyrir viðkomandi. Svo eru aftur surnir farnir að taka þátt í öllu sem býðst. Þetta er því talsvert ólíkt því að vinna í deildarsamhengi þar sem fólk kemur oft í mikilli krísu eða gegn vilja sínum. Fólkið hér er mjög misjafnlega statt félagslega og sumir eru í mikilli áfengis- eða vímuefnaneyslu. Við erum hér með fólk sem ætti að vera á geðdeild en það kemst ekki þangað einhverra hluta vegna. En þegar fólk er veikt þá á það rétt á að leggjast inn hvort sem starfsfólki líkar við það eða ekki.“ - Áttu við að fólk fái ekki að leggjast inn? „Já, og rökin geta þá verið að fólkið sé ekki meðferðar- heldið og það vilji ekki lyf. Það hafi því engan tilgang að leggja það inn. En einmitt eitt af því sem mér líkaði ekki þegar ég var að vinna á geðdeild var að mér fannst við alltaf vera að laga sjúklingana að kerfinu. Annað sem ég var svo óánægð með var þetta svokallaða lyflæknisfræðilega módel sem er svo ríkjandi í geðkerfinu. Að rnínu mati er það mjög takmarkað og það þarf svo miklu meira. Að taka einhvern úr sínu umhverfi, setja á geðdeild og láta hann bíða þar þangað til lyfin fara að verka, á meðan allt er í kalda koli í kringum hann, finnst mér rnjög ódýr lausn. Líka að koma til geðlæknis og mestur tími fer í að tala um hvaða pillur þurfi að endur- nýja. Gestirnir hér kvarta mikið undan þessu og nefna að þeir hefðu t.d. viljað sjá meira unnið með fjölskyldu þeirra, sam- talsmeðferð og hópa - að þeim hefði verið kennt á lífið aftur.“ - Er enn þá skortur á þessu? „Já, það má segja. Auðvitað má samt ekki gleyma því að það eru deildir með endurhæfingu þar sem heilmikið gott starf fer fram, sem og á göngudeildunum. En af því að við erum með tvö kerfi - heilbrigðiskerfi og félagslegt kerfi - sem vinna ekki saman þá strandar svo margt. Eftir alla mína reynslu þýðir t.d. ekkert að segja við mig að geðdeild eigi ekki að sinna félagslegum þáttum. Ég hef aldrei hitt langveika, geðsjúka manneskju sem ekki býr við bágar félagslegar að- stæður. Svo eru aftur sjúklingar á Kleppi sem ekki ættu að vera þar heldur á sambýlum úti í þjóðfélaginu.“ Nýtist ekki í klínískri vinnu - Finnst þér að geðdeildir ættu eingöngu að vera bráða- sjúkrahús? „Nei, ekki eingöngu. Þau verða líka að starfa á endurhæf- ingarsviði. í löndunum i kringum okkur er farið að tíðka það að láta fólk sjálft hafa heilmikið um meðferð sína að segja. Ég held t.d. að endurhæfing eigi að heljast um leið og viðkom- andi stígur fæti inn á geðdeild. Þetta á auðvitað ekki við þegar fólk kemur inn svo hámanískt, sturlað eða svo þunglynt að það vill drepa sig. Þá verður að taka af því völdin enda erum við þar að tala um gjörgæsluhjúkrun. Við verðum svo að vita hvenær henni er lokið. Þá þarf að ýta undir að fólk verði aftur sjálfbjarga og hjálpa því við að taka málin í sínar hendur. Það þarf að vera íjölbreytileiki og það þarf að mennta fólkið sem vinnur á geðdeildunum. Það hefur ekkert batnað. Það sé ég 109 Tímarit hjúkrunarfræðinga • 2. tbl. 78. árg. 2002

x

Tímarit hjúkrunarfræðinga

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit hjúkrunarfræðinga
https://timarit.is/publication/1159

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.