Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.10.2004, Page 21

VIÐTAL
Lífssýn einstaklinganna ræöur
meiru en sjúkdómurinn sjálfur
Hópurinn á námsskeiðinu ásamt leiðbeinendum
og Wright. Sumar fjölskyldur taka greiningunni
sem áskorun en aðrar líta á hana sem hegningu
eða hótun. I sumum tilfellum sameinar sjtákdóms-
greining fjölskylduna undir t.d. yfirlýsingunni:
„Alhr í minni fjölskyldu eru með veik liðamót."
Annars konar greining getur hins vegar sundrað
fjölskyldum. Má þar nefna sjúkdómsgreininguna
HIV og alnæmi. Fjölskyldur verja miklum tíma í
að leita uppruna og finna afleiðingar sjúkdóma.
Viðbrögð fjölskyldunnar við greiningu eru því allt
frá reiði til sorgar og léttis. Margir sérfræðingar
halda því fram að viðbrögð sjúklingsins við sjúk-
dómsgreiningunni ráðist meira af viðbrögðum
fjölskyldunnar heldur en eigin líðan og ástandi af
völdum sjúkdómsins.
- Hvaðan koma fjölskyldumeðlimir til með-
ferðar hjá ykkur og hvernig bregðast þeir við
þegar þeir finna að þeir þurfa sjálfir á hjálp
að halda?
Bell varð fyrir svörum og sagði aðstandendur, sem
leita til þeirra á stofuna, koma að eigin frumkvæði
en einnig væri þeim vísað til þeirra af heimilis-
læknum eða hjúkrunarfræðingum á heilsugæslu-
stöðvum. Varðandi viðbrögðin sagði hún: „Það
er mjög algengt að fjölskyldan segist aldrei hafa
verið spurð álits fyrr. „Það hefur aldrei neinn spurt
hvernig mér líður,“ sagði einn aðstandandinn.
Lifssýn og lífsgildi einstaklinganna skiptir veru-
legu máli fyrir bataþróun. Reynsla fjölskyldunnar
og skilningur á sjúkdómum er oft ekki sú sama og
fulltrúa heilbrigðisstéttanna. Það er því gífurlega
mikilvægt að spyrja fjölskylduna um reynslu henn-
ar af viðkomandi sjúkdómi þannig að fjöskyldan
fái að tjá sig um skilning sinn og líðan.“
Greina ástand og aðstæður
- Af hverju hjúkrunarfræðingar? Er það ekki
fremur hlutverk annarra fagstétta að sinna
aðstandendum við þessar aðstæður? Þá á ég til dæmis við
félagsfræðinga eða sálfræðinga?
„Hjúkrunarfræðingar eru sú heilbrigðisstétt sem sinnir sjúkl-
ingum allan liðlangan sólarhringinn. Þeir hitta einnig fjöl-
skylduna fyrstir fagstétta. Það kemur því í þeirra hlut að greina
og meta fjölskylduaðstæðurnar og einstaklingana. Urlausnir og
meðferð geta síðan komið til kasta annarra faghópa en þáttur
hjúkrunarfræðinga er og á að vera að greina ástand og aðstæð-
ur,“ svaraði Wright.
Þær stöllur stóðu fyrir sams konar námskeiði hérlendis fyrir ári
en prófessor Lorraine M. Wright kom hingað fyrst árið 2001.
Við ræddum þær breytingar sem orðið hafa hérlendis á þátt-
töku fjölskyldunnar í starfsemi sjúkrahúsanna. Rifjað var upp
að fyrir rúmlega þrjátíu árum skiluðu foreldrar ungum börnum
sínum í aðgerð inn á sjúkradeild. Foreldrunum var tilkynnt að
heppilegast væri að engar heimsóknir ættu sér stað nema e.t.v.
þegar börnin svæfu. Núna eru hins vegar uppbúin rúm á barna-
deildum fyrir foreldra og aðstandendur og æskilegast talið að
þeir dvelji sem mest og lengst hjá börnunum. Wright sagði
að þessi krafa væri eflaust á stundum komin yfir mörkin, sér-
staklega ef aðstandendur væru dæmdir fyrir vanrækslu ef þeir
flyttu ekki inn á spítalana með börnum sínum. Meðalvegurinn
: væri hér sem annars staðar bestur.
Þær Wright og Bell gáfu, ásamt Wendy L. Watson, út bókina
„Beliefs: The Heart of Healing in Families and Illness“. Bókin
kom út árið 1996 og var efni hennar notað sem grunnur kennsl-
unnar á námskeiðinu. í inngangi bókarinnar er gerð grein
fyrir sögu fjölskyldumeðferðar við fjölskyldulækningastofuna í
Háskólanum í Calgary en starfsemi hófst á stofunni árið 1982.
Stuðst er við efni bókarinnar í úrvinnslu þessa viðtals við Bell
og Wright.
Umræða fór fram meðal þátttakenda á námskeiðinu um þýð-
ingu orðsins „beliefs" í tengslum við efni námskeiðsins. Orðið
kemur m.a. fram í fyrirsögn bókarinnar og er þungamiðja í efni
hennar enda sérstaklega fjallað um „Illness Beliefs“-líkanið.
Þátttakendur voru með nokkrar tillögur að þýðingu og nefndu
sem dæmi orðin lífssýn, lífsgildi eða væntingar. Enn fremur
komu fram tillögur um orðin tilfinning og sannfæring.
Aðstandendur eru þeir sem segjast vera það
I bókinni segir að meiningar séu misjafnar um hverjir séu hinir
raunverulega aðstandendur þegar langveikir eigi í hlut. Oft séu
aðstandendur annað og meira en það sem tengir fólk saman
með blóðblöndun, ættleiðingum eða hjúskaparvottorðum.
Það hefur oft sýnt sig, segir í bókinni, að umhyggja nágranna,
samstarfsmanna og jafnvel heimilisdýrs hefur meira að segja
heldur en það sem kemur frá maka eða systkinum. Einnig er
Tímarit hjúkrunarfræöinga 4. tbl. 80. árg. 2004
1