Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.03.2008, Side 34

að mynda heimilislausum, innflytjendum,
flóttamönnum og ferðamönnum (Hatchett,
2003). Þessi hugmynd fellur vel að þeim
upplýsingum sem Sveinbjörn Bjarkason
heitinn veitti í viðtali við blaðamann DV
sumarið 2007. Hann sagði: „Enginn sem
býr í strætinu er með heimilislækni. Þarna
eru þó sykursjúkir jafnt og hjartasjúklingar,
og margir eiga við þunglyndi að stríða.
Helsta vonin er að fara til prests og fá
aðstoð hjá honum til að leysa út lyf“ (Erla
Hlynsdóttir, 2007).
Rannsóknir, sem gerðar voru á breytingum
á hlutverkum hjúkrunarfræðinga á þessum
tíma, leiddu í Ijós að hlutverk þeirra
höfðu víkkað en þó misjafnlega mikið.
Breytingarnar fólust aðallega í greiningu,
meðferð og eftirliti með einföldum og/
eða langvinnum vandamálum sjúklinga.
Hjúkrunarfræðingarnir gáfu fyrirmæli
um rannsóknir og röntgenmyndatökur
til að greina sjúkdóma auk þess sem
þeir vísuðu til sérfræðinga í læknisfræði
jafnt sem í hjúkrunarfræði. Þeir settu
á fót þjónustustöðvar sem höfðu það
hlutverk að fullnægja ýmsum þörfum í
umhverfi þeirra. Þetta voru til að mynda
þjónustustöðvar sem sinntu húð- og
ofnæmisvandamálum, fjölskylduráðgjöf
og fíknefnamisnotkun (Walsh o.fl.,
2003). Niðurstöður rannsóknar Walsh og
félaga (2003) leiddu jafnframt í Ijós að
hjúkrunarfræðingarnir efldust í nýju og
breyttu starfi auk þess sem þeir sýndu
mikinn áhuga á viðbótarnámi til að geta
betur tekist á við nýju hlutverkin. Menntun,
sjálfstraust og færni voru mikils metin og
aðaláherslan var á þjónustu við sjúklinga.
Rannsóknin varpaði einnig Ijósi á breytingar
áfaglegum samskiptum hjúkrunarfræðinga
og lækna sem endurspegluðust í nýjum
jafnræðisgildum, virðingu fyrir faglegri
hæfni og áherslum hvorrar stéttar fyrir sig
auk mikilvægis þess að starfa saman að
vandamálum sjúklinga.
Á tímabilinu í kringum árið 2000 leit
ný útfærsla á hjúkrunarstýrðri þjónustu
dagsins Ijós en það voru svokölluð
walk-in centers sem áður voru nefnd.
Þjónustan er hjúkrunarstýrð en getur
boðið upp á læknisþjónustu í afmarkaðan
tíma. Hún sinnir sjúklingum sem ganga
inn af götunni með ný heilsufarsvandamál
og hafa ekki verið sjúkdómsgreindir af
lækni. Vandamálin eru til að mynda
minniháttar sár og brunasár, lið- og
vöðvavandamál, höfuðverkur, hár hiti,
minniháttar sýkingar eins og þvagfæra-
sýkingar, eyrna- og nefsýkingar, augn-
bólgur, bráðagetnaðarvarnir, fjölskyldu-
ráðgjöf og þungunarpróf. Þessar
þjónustustöðvar eru reknar á vegum
heilbrigðisþjónustunnar í Bretlandi (NHS)
og á fyrstu árum hennar urðu strax til
40 slíkar í landinu. Þær eru staðsettar
víða, til að mynda í miðborg Lundúna, á
flugvöllum og á sjúkrahúslóðum. Margar
þeirra hafa langan afgreiðslutíma, þó
ekki sólarhringsþjónustu. Þjónustan er
ætluð þeim sem eiga erfitt með að
komast á heilsugæslustöð vegna
vinnutíma síns eða vegna langs biðtíma.
Einnig er þjónustunni ætlað að létta
á bráðamótttökum sjúkrahúsa sem oft
eiga fullt í fangi með tilfelli sem ekki
eru bráðatilfelli í raun. Þjónustan er
einnig ætluð minnihlutahópum eins og
heimilislausum og innflytjendum. Talið
er að gott aðgengi og lítill sem enginn
biðtími stuðli að því að þessir hópar leiti
sér frekar hjálpar (Hatchett, 2003).
Stuðningur bresku
ríkistjórnarinnar
Breski Verkamannaflokkurinn veitti
hjúkrunarstýrðum þjónustustöðvum
stuðning af ýmsum ástæðum, meðal
annars til að auðvelda aðgengi að
heilbrigðisþjónustunni, nýta betur
mannaflann, viðurkenna faglega
þekkingu hjúkrunarfræðinga og fækka
vinnustundum lækna. Stuðningurinn var
með eftirtöldum hætti:
• Áætlun ríkistjórnarinnar, sem nefndist
„Making a difference", varpaði Ijósi á
getu hjúkrunarstýrðra þjónustustöðva
til að veita sjúklingum minniháttar
meðferð, heilbrigðisupplýsingar og
ráðgjöf til sjálfshjálpar (Department of
health NHS Executive HSC 1999/158,
1999).
• Crown-skýrslan gerði hjúkrunarfræð-
ingum kleift að afla lyfseðilskyldra lyfja
samkvæmt sérstökum reglum. Þetta
einfaldaði og ýtti undir hjúkrunarstýrða
þjónustu.
• Árið 2000 ákvað ríkisstjórnin að auka
fjárframlög til NHS um 35% á fimm
ára tímabili. Ákvörðuninni fylgdu
kvaðir um breytingar á starfsemi
heilbrigðiskerfisins sem þáverandi
forsætisráðherra, Tony Blair, kynnti.
Nýr samningur var gerður á milli ríkis-
stjórnar og heilbrigðiskerfis og einn
hluti hans fjallaði um hvernig taka
mætti upp sveigjanlegri menntun og
starfsaðferðir, tryggja að læknar eyddu
ekki tíma sínum í að sinna sjúklingum
sem annað heilbrigðisstarfsfólk gæti
sinnt á öruggan hátt og fella niður óþarfa
höft á störfum heilbrigðisstarfsfólks
Slík höft taldi Blair ekki sæma nú-
tímaheilbrigðisþjónustu. Þáverandi
heilbrigðisráðherra, Alan Milburn,
ávarpaði breska hjúkrunarfélagið,
The Royal College of Nursing, á
þessum tíma og ræddi þá um að
hjúkrunarfræðingar væru miðpunktur
í áformum ríkisstjórnarinnar um
nútímavæðingu heilbrigðiskerfisins
og lofaði breytingum sem „frelsuðu
hjúkrunarfræðinga frekar en að setja
á þá frekari takmarkanir". Hann sagði
jafnframt að hjúkrunarfræðingar væru
nýir leiðtogar breytinga og að gildi
hjúkrunar væru þau sömu og leggja
ætti til grundvallar í heilbrigðiskerfinu.
Þessi gildi voru: umhyggja, samhygð,
fagmennska og hollusta (Lewis,
2001).
• Hlutverk hjúkrunarfræðinga í hjúkrunar-
stýrðri þjónustu er viðurkennt á ýmsum
sviðum. Dæmi um slíka viðurkenningu
er The National Service Framework
for Coronary Heart Disease sem er að
finna hjá Department of Health 2000b:
48 (Hatchett, 2003).
Gagnsemi þjónustunnar
Hjúkrunarstýrð þjónusta er sérhæfð og
fellur vel að heilbrigðisvandamálum þeirra
sem eiga við langvinna sjúkdóma að
stríða, eru aldraðir og veikir eða eru
illa settir og utangarðs í samfélaginu.
Þjónustan felur í sér að sjúklingar eiga
greiðan aðgang að heilbrigðisþjónustu
og markmið hennar er að fylgjast með
heilsufari sjúklinganna og viðhalda og
bæta heilsu þeirra. Þetta felur í sér að
stytta biðtíma eftir þjónustu, veita öflugri
þjónustu í heimahúsum, símaþjónustu
og netþjónustu. Rannsóknir og reynsla
af hjúkrunarstýrðum þjónustustöðvum
hafa bent til þess að útvíkkað hlutverk
32
Tímarit hjúkrunarfræðinga - 1. tbl. 84. árg. 2008