Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.12.2008, Blaðsíða 26

Eydís K. Sveinbjarnardóttir, Páll Bíering og Óttar Guðmundsson, eydissve@landspitali.is
GEÐHJUKRUN I 1 00 AR
- samantekt úr bók Óttars Guðmundssonar „Kleppur í 100 ár“
í maí 2007 fagnaði geðsvið Landspítala aldarafmæli Klepps. Eins og sæmir
við slík tækifæri var haldin afmælisráðstefna undir heitinu „Kleppur er víða“
- sjúkrahús í heila öld, þar sem horft var yfir farin veg og rýnt í framtíðina. Þar
sem formleg geðhjúkrun á íslandi átti einnig aldarafmæli var frumkvöðlanna í
hjúkrun á Kleppi minnst og gaumgæft hvað framtíðin gæti borið í skauti sér fyrir
þróun geðhjúkrunarstarfsins.
„Kleppur í 100 ár“
Óttar Guðmundsson geðlæknir tók
að sér að rita sögu Klepps í tilefni
af aldarafmælinu. í nóvember 2007 leit
bókin „Kleppur í 100 ár“ dagsins Ijós.
JPV bókaútgáfa gaf út bókina með styrk
frá Landspítala. Sagnaritarinn ásamt
ritstjórn gættu þess að saga geðhjúkrunar
kæmist á spjöld sögunnar að því marki
sem heimildir leyfðu. í ritstjórn bókarinnar
um sögu Kleppsspítala ásamt ritstjóra,
Halldóru Ólafsdóttur geðlækni, voru dr.
Páll Biering, dósent við hjúkrunarfræði-
deild HÍ, fyrsti doktorsmenntaði geð-
hjúkrunarfræðingurinn á íslandi, og
Guðrún Guðnadóttir, fyrrverandi hjúkrunar-
framkvæmdastjóri á Kleppi.
Saga Kleppsspítala er ekkert öðruvísi en
önnur mannkynssaga sem skrifuð hefur
verið að hún einkennist af hetjusögum
karla en í tilviki Klepps eru karlarnir í
aðalhlutverkunum læknar. Það eru fáar
ritaðar heimildir til um hjúkrunarkonurnar
á Kleppi, um þeirra mikilvægu störf eða
um skoðanir þeirra á viðfangsefnum
geðhjúkrunar, hvað þá heimildir um
viðhorf þeirra til geðheilbrigðisþjónustu
almennt, til þróunar á hlutverki
geðhjúkrunar eða greinargóðar iýsingar á
innihaldi geðhjúkrunarstarfsins.
Eftirfarandi umfjöllun er fyrst og fremst
samantekt á sögu geðhjúkrunar á Kleppi
eins og hún birtist í framangreindri bók
með beinum og óbeinum tilvitnunum með
leyfi höfundar, Óttars Guðmundssonar,
og er þá blaðsíðutalið í bókinni sett í sviga
aftan við tilvitnunína. Saga geðhjúkrunar,
sem birtist víðs vegar í bókinni um Klepp,
er sett í eina samfellda frásögn til að
lesendur Tímarits hjúkrunarfræðinga fái
stutt yfirlit yfir þær breytingar sem átt
hafa sér stað í hjúkrun sjúklinga með
geðræn einkenni á einni öld. Mikilvægt
er að gera sér grein fyrir því að bókin um
Klepp fjallar ekki um hugmyndafræði- og
þekkingarsögu geðhjúkrunar á íslandi
í heila öld. Þá sögu á eftir að rita en
samantekt sem þessi gæti orðið hvatning
fyrir áhugasaman hjúkrunarfræðing til að
skrifa og taka saman þá sögu. Mikilvægt
væri að sú saga væri skrifuð sem fyrst.
Upphaf formlegrar geðhjúkrunar
á íslandi
Geðhjúkrun eins og önnur hjúkrun byggist
á þekkingu sem heitir hjúkrunarfræði eða
geðhjúkrunarfræði. Ein elsta heimild, sem
til er um orðið hjúkrunarfræði, er frá árinu
1881 þar sem það kemur fyrir í titli náms-
bókar fyrir hjúkrunarkonur. Bókin nefnist
„Hjúkrunarfræði eða leiðbeining við hjúkrun
sjúklinga" og er þýdd úr dönsku af Jóni
24
Tímarit hjúkrunarfræðinga - 5. tbl. 84. árg. 2008