Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.12.2008, Side 48

Guðrún Kristinsdóttir, menntavísindasviði Háskóla íslands
Ingibjörg H. Harðardóttir, menntavísindasviði Háskóla íslands
MÖRG ÍSLENSK BÖRN HAFA VITNESKJUNA:
UM ÞEKKINGU OG SKILNING BARNA Á OFBELDI Á HEIMILUM
Útdráttur
Tilgangur. Útbreiðsla, áhrif og afleiðingar ofbeldis á heimilum
á börn og fullorðna eru lítt þekkt hér á landi. Tilgangur
athugunarinnar, sem þessi grein byggist á, var að rannsaka
almenna þekkingu og skilning barna á ofbeldi á heimilum í
almennu þýði. Rannsóknin gefur möguleika á samanburði við
breska og svissneska athugun.
Þátttakendur og aðferð. Tveir staðfærðir spurningalistar voru
lagðir fyrir 1644 grunnskólabörn í 13 skólum á 4 landsvæðum
árið 2006. 1125 börn og unglingar tóku þátt, 563 í 4.-6. bekk
og 562 í 7.-10. bekk. 72,8% foreldra veittu samþykki og
svarhlutfall var 68,4%.
Niðurstöður. Um 70% barna og 94% unglinga þekkja hugtakið
heimilisofbeldi og er það hærra hlutfall en í sambærilegri breskri
könnun. Algengast er að börnin og unglingarnir hafi heyrt um
ofbeldið í skóla eða sjónvarpi. Fleiri stúlkur en drengir hafa
heyrt um heimilisofbeldi. Meiri og nákvæmari svörun er meðal
unglingsstúlkna en drengja. 47% barna og 72% unglinga
skilgreina hvað felst í heimilisofbeldi og telja barnið yfirleitt
þolanda. Tæpur 1/4 svarenda þekkir einhvern sem orðið hefur
fyrir ofbeldi á heimili og er það svipað hlutfall og í Bretlandi og
Sviss; um 15% barna velja svarið „vil ekki svara".
Ályktanir. Mörg börn hafa nokkra þekkingu á heimilisofbeldi
sem berst fyrst og fremst frá sjónvarpi og skóla og hjá
unglingum gegnum net- og prentmiðla. Niðurstöðurnar eru
skilaboð til skóla, fjölmiðla og annarra aðila, sem sinna
forvörnum, um ábyrgð þeirra á vandaðri fræðslu. Lágt hlutfall
barna heyrir um heimilisofbeldi hjá foreldrum, það sýnir að þeir
geta aukið áhrif sín með samræðum um efnið.
Lykilorð: Heimilisofbeldi, sjónarhorn barna, þekking, ísland.
Inngangur
Skýrslur stofnana staðfesta að ofbeldi á heimilum á sér stað
hérlendis og afleiðingar þess eru alvarlegar, en rannsóknir
skortir á útbreiðslu ólíkra gerða ofbeldis, áhrifum þess og
afleiðingum. Því er mikilvægt að athuga hvað börn vita um
ofbeldi á heimilum og hvernig þau hugsa um áhrif, afleiðingar
og viðbrögð. Fyrsti hluti rannsóknarinnar Þekking barna á
ofbeldi á heimilum fólst í könnun á almennri þekkingu og
skilningi barna á efninu. Verkefnið á sér hliðstæðu í breskri
rannsókn og er með sama sniði og hún, meðal annars voru
spurningalistar hennar notaðir í ísiensku rannsókninni og einnig
fara fram viðtöl við börn sem hafa búið við ofbeldi á heimilum
(Mullender o.fl., 2002). Rannsóknin var hin fyrsta á þekkingu
barna á heimilisofbeldi sem byggðist á almennu þýði. Seith
og Böckmann (2006) við Zurich-háskóla í Sviss hafa nýlokið
sambærilegri rannsókn. Fáar athuganir höfðu áður beinst
að því hvað börn og unglingar vissu og segðu um ofbeldi á
heimilum en margar rannsóknir eru til á reynslu barna sem
ENGLISH SUMMARY
Kristinsdóttir, G., and Harðardóttir, I.H.
The lcelandic Journal of Nursing (2008). 84(5), 46-54
CHILDREN’S KNOWLEDGE AND
UNDERSTANDING OF VIOLENCE AT HOME
Objective. Þrevalence, effect, and implications of
domestic violence are not well known in lceland. The
study reported aimed at studying children’s general
knowledge and understanding of violence at home. It
provides an opportunity for comparing results with an
English and a Swiss study with the same design.
Participants and method. A survey was conducted in 13
schools in lceland. 563 children 9-12 years old and 562
young people 13-16 years of age participated, 72,8% of
parents consented and response rate was 68,4%.
Results. 70% of children 9-12 years old and 94% of young
people 13-16 years of age report that they know the
concept “domestic violence" which is a higher prevalence
than in a comparable English study. Respondents have
most commonly heard about "domestic violence" on TV
or in schooi. Girls are more knowledgable than boys and
answer more accurately. Around 47% of the children and
72% of the young people define the concept “domestic
violence", most commonly by identifying a child as a
victim. A little less than a quarter of the participants
reports to know someone subjected to violence at home
which is similar to comparable English and Swiss results
while 15% choose the option "don’t wish to tell".
Discussion. Many participants are familiar with the term
"domestic violence”. The results convey messages to
schools, massmedia and professionalq to engage actively
in education on this serious subject. Few respondents
have heard about “domestic violence" from parents;
more discussion is needed on this serious matter among
families.
Keywords: Domestic violence, children's perspectives,
knowledge, lceland.
Correspondance: gkristd@hi.is
höfðu búið við slíkt ofbeldi (McGee, 2000). Lítil þekking á
viðfangsefninu hvað almennt þýði varðar einkennir því ástandið
víða og er þess vænst að niðurstöður þyki athyglisverðar.
Greinin fjallar um valdar niðurstöður könnunar sem lúta að
almennri þekkingu barna og unglinga og eru þær skoðaðar
m.t.t. aldurs og kyngervis.1
46
Tímarit hjúkrunarfræðinga - 5. tbl. 84. árg. 2008