Dagblaðið Vísir - DV - 11.08.2017, Qupperneq 4

4 Helgarblað 11. ágúst 2017fréttir
n Röskun viðbúin í skólastarfi vegna manneklu n Vantar 1.300 leikskólakennara
V
eruleg röskun gæti orðið
í skólastarfi á komandi
vetri, bæði í leik- og grunn-
skólum, sökum manneklu.
Ekki hefur tekist að manna laus-
ar stöður í fjölda skóla og er stað-
an sögð hvað verst á suðvestur-
horninu, á höfuðborgarsvæðinu.
Þar vantar fólk í mjög marga, ef
ekki flesta, grunnskóla og segja
kennarar sem DV hefur rætt við
að álag muni aukast verulega á þá
sem þó verða við störf. „Þetta mun
hafa áhrif á hvert einasta teymi
sem starfar innan skólans,“ segir
Ragnar Þór Pétursson, kennari
við Norðlingaskóla. Aðspurð-
ur um stöðu mála þar segir hann
„ástandið hefur aldrei verið jafn
slæmt.“
Stjórnendum grunnskóla er
verulegur vandi á höndum nú
þegar aðeins eru fáir dagar þar
til skólastarf á að hefjast. Í fjölda
skóla vantar kennara eða leið-
beinendur og segir Svanhildur
María Ólafsdóttir, formaður Skóla-
stjórafélags Íslands, að mjög víða
vanti þetta á bilinu einn og upp
í þrjá kennara, í sumum tilfell-
um fleiri. Samkvæmt upplýsing-
um frá Menntmálastofnun hafa
færri undanþágubeiðnir fyrir leið-
beinendur borist nú en í fyrra sem
bendir til að skólastjórnendum
muni ekki takast að brúa bilið með
þeim hætti. Hætt er við að faglegt
starf í skólunum muni hljóta skaða
af og álag á kennara aukast veru-
lega með tilheyrandi afleiðingum.
Auglýst eftir kennurum um
miðjan júlí
Ragnar Þór er búsettur í Hafnar-
firði og segir að staðan þar virðist
slæm. Í skóla sonar hans, sem er að
fara í annan bekk, vanti töluverð-
an fjölda kennara. „Ég sá á heima-
síðu skólans að þar var verið að
auglýsa eftir kennurum núna um
miðjan júlí, það er mjög óvenju-
legt. Yfirleitt er gengið frá slíku í
maí, í síðasta lagi í byrjun júní. Svo
bárust einnig skilaboð um að það
tækist ekki að manna frístundina
heldur. Það er svo sem ekki nýtt en
það er áhyggjuefni.“
Ragnar Þór segir að það hafi
verið vísbendingar í nokkur ár um
að Hafnarfjörður yrði fyrsta stóra
sveitarfélagið sem fyndi alvarlega
fyrir manneklu í skólastarfi. „Þeim
hefur ekki tekist að manna skól-
ana með réttindakennurum, það
hefur verið töluvert mikið af leið-
beinendum í skóla sonar míns og
eflaust í öðrum skólum. Þetta var
fáheyrt hér fyrir nokkrum árum,
það var farið í átak í kringum alda-
mótin til að stórefla kennara-
menntun og mennta þá leið-
beinendur sem voru við störf í
skólunum. Á síðustu árum hefur
þetta hægt og rólega sótt í sama far
aftur. Það að verið sé að auglýsa
núna þýðir að það fást ekki einu
sinni leiðbeinendur til starfa og
þetta er mjög alvarlegt.“
Kjarabarátta fælir frá
Ragnar Þór bendir á að kjara-
barátta og átök síðasta vetur hafi
í raun ekki verið leyst heldur ein-
göngu verið frestað um ár. Það sé
því viðbúið að hörð kjaradeila gæti
orðið í vetur. Við slíkar aðstæður,
þegar á sama tíma er verulegt
framboð af annarri vinnu, sé fjöldi
fólks sem hverfi frá kennarastörf-
um í stað þess að eiga yfir höfði sér
þá kjaraskerðingu sem hugsanlegt
verkfall gæti haft í för með sér.
Kennarar leita í önnur störf
Svanhildur María segir rétt að verr
gangi að manna stöður í grunn-
skólunum en áður. „Það var vottur
af þessu í fyrra en nú í ár gengur
þetta mun verr en áður. Ég heyri
það hjá mínu fólki að það vanti í
mjög marga skóla kennara, á Stór-
Reykjavíkursvæðinu vantar mjög
víða þetta einn til þrjá kennara
eða leiðbeinendur. Þetta eru
mjög margir skólar sem um ræðir,
kannski ekki allir en mjög margir.“
Svanhildur María segir að það
sé óalgengt að auglýsa þurfi eftir
kennurum á miðju sumri en það
sé engu að síður staðan núna.
„Þetta er ekki ósvipað og stað-
an var árið 2007, á hátindi síð-
ustu efnahagsuppsveiflu, þegar
okkur vantaði orðið fjölda fólks til
kennslu. Fólk leitar í önnur störf,
betur launuð og þar sem starfsum-
hverfi er betra. Fólk hefur ekki ver-
ið sátt við launin sín eða vinnuálag
og hverfur því til annarra starfa.
Þetta er mikið áhyggjuefni, bæði
varðandi komandi vetur en einnig
til framtíðar.“
Launin of lág og álagið of mikið
Ragnar Þór segir að staðan nú sé
grafalvarleg, hann vill meina að
árum saman hafi verið haldið illa
á skólastarfi hér á landi. „Það hef-
ur leitt af sér að við erum komin
á mjög alvarlegan stað. Að okkur
takist ekki, á þessum tímum þegar
þjóðin hefur aldrei sótt í jafn miklu
mæli í menntun, að þá séu menn
einhvern veginn að gefast upp
við að halda elstu menntuðu stétt
landsins að störfum. Nýliðun er
engin og fjöldi kennaramennt-
aðs fólks er ekkert á leið aftur í
kennslu.“
Ragnar Þór segir að í kjarn-
anum snúist málið um að laun
kennara séu of lág í samhengi við
ábyrgð, álag og starfsumhverfi.
Skólastefna í landinu sé handa-
hófskennd og lítið innblásin. „Fólk
í dag gerir ákveðnar kröfur um
framgang í starfi, að takast á við
verkefni, að vinna eftir langtíma-
skipulagi. Öll slík vinna hrekkur
auðvitað upp á saumunum ef, í
hvert sinn sem hér kemur góðæri,
kennarar hverfa úr stéttinni og svo
þarf að byrja allt upp á nýtt þegar
kreppir að.“
Ragnar Þór segir að staðan í
Norðlingaskóla, þar sem hann
starfar, hafi aldrei verið svona
slæm. Skólinn var settur á laggirn-
ar haustið 2005 og hefur hann því
farið í gegnum uppsveiflu, efna-
hagshrun og nú aftur uppsveiflu.
„Ástandið núna er ekkert líkt
því sem var í uppsveiflunni síð-
ast, þá var slegist um lausar stöð-
ur við skólann. Nú er ekki búið að
manna skólann, við erum að fara
inn í veturinn og það vantar fólk.
Það mun hafa áhrif á hvert einasta
teymi sem starfar innan skólans
og kennaraliðið mun finna um-
talsvert fyrir því,“ segir Ragnar.
Spurður hvernig hann hyggist
leysa málin með sinn son, ef ekki
verður í boði frístundastarf fyrir
hann þegar skólinn hefst, segir
Ragnar Þór að hann hafi ekki hug-
mynd um hvernig hann leysi það.
„Ætli það verði ekki endingin að
taka börnin með í vinnuna, ég veit
það ekki.“
Vantar 1.300 leikskólakennara
Sigurður Sigurjónsson, starfandi
formaður Félags stjórnenda leik-
skóla, segir að mönnun á leikskól-
um fyrir komandi vetur sé mjög
erfið. Staðan sé verst á höfuð-
borgarsvæðinu en þó sé einnig
vöntun á starfsfólki víða úti á
landsbyggðinni einnig, þó ekki alls
staðar. Þar sem flestir leikskóla-
kennarar séu starfandi, svo sem á
Akureyri, sé staðan betri. Þar sem
mikill fjöldi ófaglærðs starfsfólks
sé við störf, í Reykjavík og á höfuð-
borgarsvæðinu, sé ástandið mjög
erfitt.
Sigurður bendir á að leikskól-
arnir hafi um langt skeið verið
undirmannaðir og það auki á
flótta úr störfum. „Það vantar um
1.300 menntaða leikskólakennara
á landinu öllu til að uppfylla lög
um leikskóla. Á meðan við höfum
ekki réttindastarfsmenn á skólun-
um verður þessi vandi viðvarandi
og eykst bara. Sveitarfélögin þurfa
að gera sér grein fyrir þessum
vanda og taka á honum. Það verð-
ur að bæta starfsaðstæður strax,
fækka börnum á hvern starfsmann
og draga þar með úr álagi og veik-
indadögum. Sveitarfélögin vissu
að svona væri staðan og hefðu átt
að vera búin að bregðast við. Það
er ekki hægt að draga það lengur.“
Leiðbeinendur fást
ekki til starfa
Samkvæmt upplýsingum frá
Menntamálastofnun hafa borist
197 umsóknir um undanþágur til
handa leiðbeinendum við grunn-
skóla. Á síðasta skólaári, 2016–2017
voru undanþágubeiðnir 313 tals-
ins yfir árið allt. Erla Ósk Guðjóns-
dóttir, sérfræðingur hjá Mennta-
málastofnun, segir að venjan sé sú
að obbi umsóknanna berist frá maí
og fram í ágústmánuð. Því sé ekki
óvarlegt að ætla að kúfurinn sé
kominn. Það bendi því til verulegs
vanda í skólunum, að ekki einu
sinni fáist leiðbeinendur til starfa,
hvað þá réttindakennarar. n
„Ástandið aldRei
VeRið jafn slæmt“
Freyr Rögnvaldsson
freyr@dv.is
Svanhildur María Ólafsdóttir Mynd © StyRMiR KáRi Ragnar Þór Pétursson
ástandið alvarlegt Verulega röskun gæti orðið á skólastarfi í vetur þar eð ekki hefur tekist að ráða fólk í lausar stöður í fjölda skóla.
Mynd SigtRygguR ARi