Morgunblaðið - 31.03.2017, Síða 6

6 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 31. MARS 2017
www.danco.is
Heildsöludreifing
Danco hefur allt til að auðvelda veitingarnar hvort sem er
í veisluna, mötuneytið, kokteilboðið, skólaeldhúsið, alls staðar.
Forréttir, pizzur, smáréttir, forskornar tertur og fleira.
Eingöngu sala til fyrirtækja
Ljúffengt...
...hagkvæmt og fljótlegt
Veisluþjónustur
Pinnamatur í ferminguna
Fjölbreytt úrval af pinnamat og smáréttum í ferminguna
Tæplega 16% aukning hefur orðið í
hópi þeirra sem leita sjálfir með sín
mál til Stígamóta. Hafa ekki komið
fleiri ný mál inn á borð samtakanna
frá því 1992. Innan við 10 prósent
þeirra mála sem Stígamótum bárust
í fyrra komust til opinberra aðila.
Þetta kemur fram í árskýrslu sam-
takanna sem kynnt var í gær.
Í skýrslunni segir að ástæðurnar
fyrir því að mál eru ekki kærð séu
margar, m.a. að mál séu fyrnd, fólk
treysti sér ekki í yfirheyrslur og hafi
ekki trú á að það nái rétti sínum fyrir
dómstólum. Þau sem beitt séu kyn-
bundnu ofbeldi séu svo þjökuð af
skömm, sektarkennd og lélegri
sjálfsmynd að þau treysti sér ekki til
þess að kæra og finnist þau jafnvel
bera ábyrgð á ofbeldinu sjálf, annað
hvort að hluta til eða alveg.
Alls komu 349 ný mál inn á borð
Stígamóta 2016, en .þau voru 302 ár-
ið áður.. Árið 2016 leitaði 61 aðstand-
andi til Stígamóta í fyrsta skipti, sem
er 7 prósenta aukning frá árinu áður
er þeir voru 57.
Áreitni er algeng ástæða
Alls nefna um 70 prósent þeirra
sem leita til samtakanna nauðgun,
nauðgunartilraun eða sifjaspell sem
ástæðu komunnar.
Margir leita einnig til Stígamóta
vegna kynferðislegrar áreitni eða um
20 prósent. Þá nefndu um 4,5 prósent
brotaþola stafrænt kynferðisofbeldi
sem ástæðu komu til Stígamóta, en
þessum nýja flokki var bætt við á síð-
asta ári. 58 fleiri nauðgunarmál
komu inn á borð til Stígamóta á árinu
2016 en 2015. Mikil aukning er á til-
kynntum hópnauðgunum og lyfja-
nauðgunum. „Það er nærtækt að
álykta að nauðgunarfaraldur hafi átt
sér stað,“ segir Guðrún Jónsdóttir
talskona Stígamóta. Þá hafi átak
samtakanna gert fólki auðveldara að
stíga fram.
Herferð hafði áhrif
Á árinu 2015 var tilkynnt um 13
lyfjanauðganir en í fyrra voru þær
27, tilkynntar hópnauðganir fóru á
sama tíma úr 11 í 29. Guðrún segir að
sögur af grófara ofbeldi hafi verið
áberandi í viðtölum Stígamóta og
fjöldi gerenda gagnvart hverjum
brotaþola voru allt upp í 7 einstaka
brotamenn. Rétt er að halda því til
haga að þó tilkynningarnar hafi bor-
ist inn á síðasta ári getur verið að
lengra sé síðan brotið átti sér stað.
Seint á síðasta ári fór herferðin
„Styttum svartnættið“ af stað þar
sem fórnarlömb kynferðisofbeldis
stigu fram og sögðu frá reynslu sinni.
Þetta segir Guðrún að hafi greinilega
haft áhrif því að fjöldi viðtala þar
sem tilkynnt var um kynferðisbrot
fór úr 22-23 viðtölum í september og
október í 51 og 52 í nóvember og des-
ember. „Það virðist hafa verið hvatn-
ing fyrir fólk til að leita sér hjálpar
og segja frá þessu grófa ofbeldi.“
Aukningin í tilkynntum kynferðisof-
beldismálum hefur verið stöðug frá
stofnun samtakanna. hallur@mbl.is
Starfsemi Stígamóta 2016
Heimild: Ársskýrsla Stígamóta 2016
komu í
fyrsta skipti
349
aukning frá því í fyrra
15,6%
komu vegna nauðgana
eða nauðganatilrauna
70,6%
lyfja-
nauðganir
27
hóp-
nauðganir
29
leituðu til
Stígamóta
654
Fleiri leituðu til
Stígamóta í
fyrra en áður
 Hópnauðgunum og lyfjanauðgunum
hefur fjölgað verulega milli ára
Agnes Bragadóttir
agnes@mbl.is
Ríkisendurskoðun hefur ekki sjálf-
stæðar rannsóknarheimildir, heldur
getur stofnunin einungis óskað eftir
gögnum og upplýsingum. Vilhjálmur
Bjarnason, alþingismaður, hefur
undanfarna daga gagnrýnt sinnu-
leysi Ríkisendurskoðunar hvað varð-
aði ábendingar hans í sambandi við
þýska bankann Hauck & Aufhäuser,
og efasemdir hans um að bankinn
væri að taka þátt í að kaupa hlut af
ríkinu í Búnaðarbankanum árið
2003.
Sveinn Arason, ríkisendurskoð-
andi, sagði í samtali við Morgunblað-
ið í gær, að hann teldi ekki að Ríkis-
endurskoðun þyrfti að breyta
starfsháttum sínum og verklagi að
neinu marki. „Við höfum ekki rann-
sóknarheimildir, heldur þurfum við
bara að trúa því sem að okkur er rétt
og við höfum beðið um. Ef við teljum
að við höfum ekki fengið réttar upp-
lýsingar og við höfum sterka vís-
bendingu um að lög hafi verið brotin,
þá höfum við alltaf þann möguleika
að vísa málinu til lögreglu til frekari
rannsóknar,“ sagði Sveinn.
Ekki alltaf nægur tími
Við vinnum við allar úttektir okkar
eftir fyrirfram gefnum aðferðum,“
sagði Sveinn.
Hann sagði að þegar Ríkisendur-
skoðun fengi beiðnir um að skoða eitt
og annað, væri ekki alltaf tími til þess
að kafa jafndjúpt ofan í hlutina og
gert væri í úttektum embættisins.
Menn eiga að læra af þessu
„Í sambandi við þessa nýju skýrslu
rannsóknarnefndar Alþingis, þá tek
ég bara undir það sem menn hafa
verið að segja, að menn eigi að læra
af þessu. Ríkisendurskoðandi þarf að
auka við gagnrýni sína og tortryggni,
varðandi þau mál sem hann fær til
skoðunar. Hann þarf að spyrja sig
oftar en einu sinni, hvort þau gögn
sem hann fær í hendur standist, og
hvort eitthvað annað geti verið að
baki því sem þar stendur. Þetta er
það sem við þurfum að temja okkur í
auknum mæli,“ sagði Sveinn.
Höfum ekki rann-
sóknarheimildir
 Leiki rökstuddur grunur á lögbroti er máli vísað til lögreglu
Stjórn HB Granda hefur ákveðið að
bjóða út smíði nýs frystitogara.
Þetta kemur fram í tilkynningu frá
fyrirtækinu. Togarinn er hannaður
af Rolls Royce í Noregi og er 81 m
langur, 17 m breiður og hefur lest-
arrými fyrir um 1.000 tonn af fryst-
um afurðum á brettum. Gert er ráð
fyrir að ákvörðun um smíðina liggi
fyrir í byrjun maí og henni ljúki í
árslok 2019.
Samkvæmt fréttatilkynningu eru
ekki fyrirhugaðar frekari nýsmíðar
af hálfu félagsins að svo stöddu en
félagið gerir nú út þrjá frystitogara
sem eru smíðaðir á árunum 1988-
1992, fjóra ísfisktogara og tvö upp-
sjávarveiðiskip.
Vilhjálmur Vilhjálmsson, forstjóri
HB Granda, mun í dag funda með
Sævari Frey Þráinssyni, bæjar-
stjóra áAkranesi, um mögulegar að-
gerðir bæjaryfirvalda til að halda
botnfisksvinnslu HB Granda á
Akranesi. Morgunblaðið greindi frá
því í gær að hópuppsagnir HB
Granda mundu taka gildi á ný 1.
júní ef fyrirtækið sæi ekki árangur
af viðræðum við bæjaryfirvöld.
mhj@mbl.is
Frystitogari Tölvuteiknuð mynd af nýjum togara HB Granda. Togarinn er
hannaður af Rolls Royce í Noregi og hefur lestarrými fyrir 1000 tonn.
Bjóða út nýjan frystitogara
 HB Grandi bæt-
ir í skipaflotann
Vilhjálmur A. Kjartansson
vilhjalmur@mbl.is
„Ég var bæði orðlaus og hissa þegar
okkur barst yfirlýsingin frá Orku-
rannsóknum,“ segir Friðjón Einars-
son, formaður bæjarráðs Reykja-
nesbæjar, en fyrirtækið annast
umhverfisvöktun við verksmiðju
United Silicon í Helguvík.
Í yfirlýsingu fyrirtækisins segir
að mælingar sem birtar hafa verið
um innihald þungmálma og PAH-
efna í ryksýnum í nágrenni við verk-
smiðjuna séu úr öllu samhengi við
raunverulega losun frá fyrirtækinu.
Mistök hafi verið í fyrri mælingum.
Í yfirlýsingunni kemur jafnframt
fram að niðurstöður mælinga á ryk-
sýnum sem tekin voru í mælistöð-
inni við Hólmbergsbraut hafi verið
bornar saman við efnagreiningar á
ryki frá útblæstri kísilverksmiðju
United Silicon og þær sýni allt að 67
sinnum meira magn þessara efna í
ryksýnunum en það sem mælist í
ryki frá útblæstri verksmiðjunnar.
Þar á meðal sé gildi arsens 27 sinn-
um meira í ryksýnunum en hafi
mælst í útblæstri verksmiðjunnar.
„Við getum lítið gert núna annað
en að fylgjast náið með málinu en við
funduðum með Umhverfisstofnun í
morgun og embætti Sóttvarnalækn-
is. Okkur var gerð grein fyrir
ákvörðun Umhverfisstofnunar um
verkfræðilega úttekt á bæði hönnun
og rekstri verksmiðju United Silicon.
Þar verður m.a. fenginn til verks
vottaður mælingaraðili frá Svíþjóð.“
Verksmiðjan áfram í rekstri
Um áframhaldandi rekstur verk-
smiðjunnar segir Friðjón að Um-
hverfisstofnun telji nauðsynlegt að
verksmiðjan þurfi að vera í gangi á
meðan sú úttekt á sér stað en bæjar-
ráð krefst þess, í ljósi framkominna
frétta um misvísandi niðurstöður
mælinga, að vinnubrögð verði end-
urskoðuð þannig að íbúar geti treyst
þeim upplýsingum sem fram verða
settar.
Spurður hvort Umhverfisstofnun
haf skýrt misræmi í mælingum vísar
Friðjón til yfirlýsingar Umhverfis-
stofnunar þar sem segir að um
tvenns konar mistök gæti verið að
ræða. Ljóst sé að réttri aðferðafræði
var ekki fylgt þegar viðkomandi
vöktunaraðili sendi sýni héðan til
greininga erlendis. Að auki séu
ákveðnar vísbendingar um að hugs-
anlega hafi verið gerð mistök við
greiningu sýnaskammts fyrir októ-
ber til desember 2016.
Áður hafði Sóttvarnalæknir
greint frá því, á grundvelli fyrri
upplýsinga um háan styrk arsens,
að þegar litið væri til niðurstaðna
erlendra rannsókna og leiðbeininga
alþjóðlegra stofnana mætti álykta
að styrkur arsens í nágrenni kís-
ilverksmiðjunnar í Helguvík væri
langt undir þeim mörkum sem talin
eru valda bráðum, alvarlegum,
heilsuspillandi áhrifum.
Morgunblaðið/Sigurður Bogi
Iðnaður Mikill styr hefur staðið um rekstur kísilverksmiðju United Silicon í
Helguvík síðustu misserin og er m.a. deilt um mengun frá starfseminni.
Úttekt á verksmiðjunni
 United Silicon segir mælingar stangast á við raunverulega
losun frá fyrirtækinu  Umhverfisstofnun lætur gera úttekt