Morgunblaðið - 31.03.2017, Side 20

20
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 31. MARS 2017
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Rússneskistjórn-arandstæð-
ingurinn Alexei
Navalny var í vik-
unni dæmdur til 15
daga fangelsis-
vistar fyrir þátt sinn í fjölda-
mótmælunum sem áttu sér stað
í flestum stórborgum Rússlands
síðastliðinn sunnudag. Navalny
var gefið að sök að hafa óhlýðn-
ast fyrirmælum lögregluþjóns,
en að auki var hann sektaður
fyrir að hafa skipulagt mótmæl-
in, sem eru sögð hafa verið ólög-
leg.
Navalny var þó ekki einn á
sakamannabekknum, þar sem
um þúsund aðrir mótmælendur
voru handteknir í Moskvuborg á
sunnudaginn fyrir ýmsar sakir.
Lögreglan ákvað þó hvergi að
leysa mótmælin beinlínis upp
með valdi, enda hefði slíkt verið
illmögulegt vegna mannfjöldans
sem tók þátt í þeim.
Aðalkrafa mótmælenda var
sú að Dmítrí Medvedev for-
sætisráðherra og fyrrverandi
forseti Rússlands, myndi segja
af sér vegna spillingarmála, en
Navalny birti fyrir tveimur vik-
um niðurstöðu rannsóknar sinn-
ar, sem sýndi að Medvedev lifði
kóngalífi, þrátt fyrir að vera
opinberlega eingöngu á tekjum
ríkisstarfsmanns.
Meðal annars sýndi Navalny
fram á það, að Medvedev ætti
vínakur á Ítalíu og höll í St. Pét-
ursborg, og að hann hefði nýtt
sér vef „góðgerðarsamtaka“ til
þess að fela auð sinn. Uppljóstr-
unin kom illa við margan Rúss-
ann, enda hefur hagkerfið verið
í niðursveiflu síðastliðin þrjú ár,
meðal annars vegna
refsiaðgerða Vest-
urlanda vegna
Úkraínudeilunnar.
Medvedev var auð-
velt skotmark fyrir
Navalny, þar sem
hann er nú þegar meðal óvin-
sælustu stjórnmálamanna
Rússlands. Er talið að margir
þeirra sem mótmæltu á sunnu-
daginn hefðu aldrei látið sér
detta í hug að mæta, ef Pútín
hefði verið sá sem mótmælin
beindust að.
Engu að síður hljóta mótmæl-
in á sunnudaginn, hin mestu í
Rússlandi frá árinu 2012, að
vera áhyggjumál fyrir Pútín.
Forsetakosningar verða haldn-
ar á næsta ári og er talið nær
öruggt að Pútín muni sækjast
eftir endurkjöri þar, líklega
gegn Navalny, sem Pútín þarf
að gæta þess að verði ekki of
hættulegur. Það kemur honum
því mjög illa ef óánægja al-
mennings með spillingu stjórn-
valda fer að finna sér farveg í
ítrekuðum fjöldamótmælum.
Það verður áhugavert að
fylgjast með viðbrögðum
Kremlverja, ef mótmælin halda
áfram á næstu vikum. Núver-
andi ráðamenn Rússlands hafa í
gegnum tíðina ekki sýnt af sér
mikið umburðarlyndi fyrir mót-
þróa og andspyrnu. Hugsanlega
gæti Pútín ákveðið að láta
Medvedev falla á sverð sitt, ef
forsetinn telur að það geti orðið
til þess að lægja öldurnar. Önn-
ur meðul gætu einnig orðið fyrir
valinu. Reynslan hefur sýnt, að
Pútín er tilbúinn til þess að seil-
ast ansi langt til þess að við-
halda styrkri stöðu sinni.
Navalny, sem gæti
orðið Pútín skeinu-
hættur, er kominn í
fangelsi}
Fjöldi mótmælenda
Í vikunni vorusjötíu ár liðin
frá Heklugosinu
1947, hinu fyrsta á
20. öld og einu stór-
brotnasta eldgosi hér á landi í
seinni tíð. Á fyrri öldum var
eldfjallið eitt þekktasta kenni-
leiti landsins erlendis, þar sem
virtir fræðimenn rituðu um
fjallið á þann veg, að helst mátti
skilja að þar væri inngangurinn
að helvíti. Hekla gaus þá að
jafnaði um einu sinni til tvisvar
á öld, og voru flest gosin í
stærra lagi.
Frá 1845 hafði Hekla hins
vegar lítið látið á sér kræla og
höfðu jafnvel heyrst raddir um
að fjallið væri útkulnað. Eld-
gosið 1947 afsannaði það svo
um munaði og stóð það yfir í
rúmt ár.
Þó að Hekla hafi gosið fimm
sinnum síðan þá, hafa þau gos
öll verið í minni kantinum, en
fjórtán ár eru liðin frá síðasta
gosi í Heklu. Hér er þetta rifjað
upp til þess að
minna á það, að
náttúran getur ver-
ið ófyrirsjáanleg og
að aðstæður allar
geta breyst með tiltölulega
litlum fyrirvara.
Það á ekki aðeins við um
Heklu, sem þykir farin að gera
sig líklega til goss. Nær eitt
hundrað ár eru frá síðasta
Kötlugosi og Katla gæti minnt
á sig hvenær sem er. Þá veit
enginn hvenær næst gýs í
Grímsvötnum eða Eyja-
fjallajökli svo dæmi séu nefnd.
Áhrifin af stóru eldgosi, til
dæmis í Kötlu, gætu orðið um-
talsverð og enn er í fersku
minni hvernig gosið í Eyja-
fjallajökli hamlaði flug-
samgöngum víða um heim en
um leið hversu áhugavert var
að fylgjast með þróun þess. En
þangað til einhver eldstöðin
hleypir hrauninu upp á yfir-
borðið verður að láta óvissuna
og biðina nægja.
Sjötíu ár liðin frá
Heklugosinu stóra}Beðið eftir gosi
A:
Afneitun á því að fólki sé mis-
munað á grundvelli kyns. Lýs-
ir sér t.d. svona: „Farið nú að
hugsa um eitthvað sem skiptir
máli, stelpur.“
B: Bjarni Benediktsson forsætisráðherra.
Einn tíu þjóðarleiðtoga sem eru í forsvari fyrir
HeForShe verkefni UN Women.
C: Hillary Clinton. Eina konan sem hefur ver-
ið forsetaframbjóðandi annars af stóru flokk-
unum í Bandaríkjunum.
D: Druslugangan. Frábært framtak sem hef-
ur vakið athygli á kynferðisofbeldi
E: EM í fótbolta kvenna í Hollandi í sumar. Ís-
lenska landsliðið tekur nú þátt í þriðja sinn.
F: Feðraveldið. Glatað fyrirbæri. Skamm!
G: Glerþakið. Burt með það.
H: Hrútskýringar. Þegar karlar útskýra lífs-
ins gátur fyrir konum til að koma vitinu fyrir þær.
I: Ísland. Hefur mörg ár í röð verið efst á lista World
Economic Forum yfir jafnrétti kynjanna.
J: Jafnlaunavottun. Þorsteinn Víglundsson, félags-og
jafnréttismálaráðherra hyggst leggja fram frumvarp um
jafnlaunavottun.
K: KÞBAVD. Skammstöfun fyrir: konur þurfa bara að
vera duglegri (prófið að skipta fyrsta orðinu út fyrir „karlar“
og þá sjáið þið hvað þetta er hallærislegt).
L: Launamunur kynjanna. Óútskýrður launamunur
kynjanna er um 8%. Afhverju?
M: Mótmæli. Höldum. Áfram. Að. Mótmæla.
N: Núna er rétti tíminn fyrir femínisma.
O: Ofsafengin viðbrögð. Koma stundum í
kjölfar þess að fólk tjáir sig um jafnrétti.
P: Pungur. Utanáliggjandi líffæri. Heyrst
hefur að konur skorti það sárlega til að a) fá
sömu laun og karlar b) tekið sé jafnmikið mark
á þeim og körlum.
Q: Hví er þessi stafur í íslenska stafrófinu?
R: Rauðsokkur. Þær ruddu brautina fyrir
femínista 21. aldarinnar.
S: Sambíóin. Bjóða kvenkyns bíógestum upp
á dömubindi.
T: Tvöþúsundogsautján. Í ár eru konur 12%
stjórnenda 50 stærstu fyrirtækja landsins.
U: Unnur Brá Konráðsdóttir. Gaf barni sínu
brjóst í ræðustól Alþingis og minnti þannig á að
brjóst eru ekki kynfæri. (Já, það þurfti að minna
á það.)
V: Verzlunarskóli Íslands. Þar er eitt öflugasta femínista-
félag landsins sem hikar ekki við að hrista upp í hlutunum.
X og Y: Kynlitningarnir. Þið vitið; þessir sem ákveða
hvort við fæðumst kven- eða karlkyns.
Z: Zzzzzz… Það sama og stendur hjá bókstafnum Q.
Þ: Þórdís Elva Þorvaldsdóttir. Öflug baráttukona sem er
óstöðvandi í að vekja athygli á kynbundnu ofbeldi.
Æ: Æææ .. hættu þessu kerlingarvæli. Sagt í gamla daga
við konur þegar þær vildu eitthvað upp á dekk. Heyrist enn.
Ö: Öfgafemínisti. Stundum notað um fólk sem gerir sér
grein fyrir því að jafnrétti kynjanna er ekki náð og vill
leggja sitt af mörkum til að breyta því. annalilja@mbl.is
Anna Lilja
Þórisdóttir
Pistill
Stafróf fyrir femínista og fleira fólk
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen
FRÉTTASKÝRING
Guðmundur Magnússon
gudmundur@mbl.is
Þetta mál er enn rekið ávettvangi EUIPO, þeirrarstofnunar Evrópusam-bandsins sem annast vöru-
merkjaskráningar,“ segir Urður
Gunnarsdóttir, blaðafulltrúi utanrík-
isráðuneytisins, um aðgerðir ís-
lenskra stjórnvalda gegn bresku
verslanakeðjunni Iceland Foods,
sem hefur um árabil beitt sér gegn
því að íslensk fyrirtæki geti auð-
kennt sig með upprunalandinu við
markaðssetningu í Evrópu á vörum
sínum og þjónustu. Málið hófst í tíð
fyrrverandi utanríkisráðherra en er
haldið áfram af núverandi ráðherra.
Urður segir að samkvæmt síð-
ustu upplýsingum sem hún hafi um
stöðu málsins sé enn beðið eftir við-
brögðum bresku verslanakeðjunnar
við kærunni. Viðbúið sé að mála-
reksturinn geti tekið nokkra mánuði,
jafnvel ár. Úrskurðarvald í málinu er
í höndum stofnunarinnar.
Það var í nóvember í fyrra sem
utanríkisráðuneytið greindi fyrst frá
málinu. Fram kom að breska fyrir-
tækið hefði einkarétt á orðmerkinu
Iceland í öllum löndum Evrópusam-
bandsins, samkvæmt ákvörðun fyrr-
nefndrar vörumerkjastofnunar,
EUIPO. Íslensk stjórnvöld krefjast
þess að einkaleyfið verði ógilt, enda
sé það of víðtækt og komi í veg fyrir
að íslenskir aðilar geti vísað til land-
fræðilegs uppruna síns.
Ráðuneytið upplýsti að versl-
anakeðjan hefði ítrekað kvartað til
evrópskra yfirvalda yfir íslenskum
aðilum sem notuðu orðið Iceland
sem hluta af vörumerki sínu. Að-
gerðir verslanakeðjunnar hefðu m.a.
bitnað á markaðsátakinu Inspired
by Iceland, en undir þeim hatti hefur
Ísland verið markaðssett sem
spennandi áfangastaður fyrir ferða-
menn.
Rétt er að hafa í huga að að-
gerðir ráðuneytisins gagnvart Ice-
land-keðjunni snúast ekki um það að
meina henni að nota nafnið í sínu
vörumerki heldur að koma í veg fyrir
að fyrirtækið geti meinað íslenskum
aðilum að nota nafnið, sem er mjög
mikilvægt fyrir íslenskan útflutning.
Ekki er setið auðum höndum
meðan málið er fyrir EUIPO því á
mánudaginn kynntu fulltrúar utan-
ríkisráðuneytisins málið á fundi
nefndar Alþjóðahugverkastofnunar-
innar í Genf, WIPO, um vörumerki,
hönnun og landfræðilegar tilvísanir.
Þann fund sóttu fulltrúar 87 ríkja.
Sendinefndin gerði grein fyrir mikil-
vægi þess að viðskiptalífið geti tengt
vörur sínar og þjónustu við uppruna
og benti á að með því að leyfa skrán-
ingar orðmerkja sem samanstanda
eingöngu af landaheiti væri í raun
verið að veita eiganda skráningar-
innar einkarétt á notkun viðkomandi
landaheitis í viðskiptum. Slíkar
skráningar takmörkuðu því svigrúm
viðskiptalífsins, auk þess sem þær
gætu í sumum tilfellum verið bein-
línis misvísandi gagnvart neytend-
um um raunverulegan uppruna vara
og þjónustu.
Fjallað hefur verið um málið á
vefsíðunni Lexology, sem helguð er
lagalegum álitaefnum í alþjóðlegum
viðskiptum. Þar kemur fram að sam-
kvæmt reglum EUIPO megi ekki
nota heiti sem dregin eru af uppruna
vöru eða þjónustu sem vörumerki.
Þess vegna hafi vörumerkinu
Monaco verið hafnað. En hvernig
stendur þá á því að Iceland er leyft?
Gögn sýna að stofnunin gerði ekki
athugasemdir við skráningu breska
fyrirtækisins á sínum tíma. Fyrir-
tækinu var eingöngu neitað að nota
það um fisk því slíkt vöruheiti var
talið lýsandi. Á öðrum sviðum hafi
vörumerkið verið samþykkt gegn
andmælum íslenskra stjórnvalda.
Á Lexology kemur fram að ekki
sé þó algjörlega útilokað að nota
landaheiti sem vörumerki. Hafi slíkt
heiti verið notað nægilega lengi og
oft opinberlega sé hægt að fá leyfi.
Rökin eru að neytendur þekki þá
merkið nógu vel og ruglist í slíkum
tilvikum ekki á upprunanum og
vörumerkinu. Það kemur nú í hlut
Iceland-keðjunnar að sanna fyrir
EUIPO að slíkt eigi við um vöru-
merki þess. Höfundur greinarinnar
á Lexology telur að möguleikar ís-
lenskra stjórnvalda til að fá einka-
leyfi Iceland Foods hnekkt séu góð-
ir.
Iceland Fyrirtækið er með rekstur í mörgum löndum austan hafs og vestan.
Málinu gegn Iceland
Foods haldið áfram
Ísland gegn Iceland
» Breska verslanakeðjan
Iceland hefur einkarétt á vöru-
merkinu Iceland.
» Evrópska vörumerkja-
stofnunin, EUIPO, veitti fyrir-
tækinu leyfið.
» Leyfið er talið skaða
markaðsstarf íslenskra fyrir-
tækja erlendis.
» Iceland hefur markvisst
hindrað íslensk fyrirtæki í að
nota Iceland erlendis.
» Íslensk stjórnvöld krefjast
þess að Iceland verði bannað
þetta hátterni.