Fréttablaðið - 09.12.2017, Blaðsíða 28

Þessir leikfangabílar eru afrakstur samstarfsverkefnis Listaháskóla Íslands og
fangelsisins að Litla-Hrauni. Á námskeiði nemenda í hönnun fyrir staðbundna
framleiðslu fengu nemar hugmyndir sem fóru til framleiðslu í fangelsinu.
Íslenska gámafélagið hefur haft samstarf við Litla-Hraun um árabil. Pólsku
fangarnir þykja langduglegastir í brotajárninu og reyndar flestu öðru.
Hversdagslegur blær er yfir Litla-Hrauni þegar blaðamann og ljósmyndara Fréttablaðsins ber að garði á þriðju-
dagsmorgni í byrjun desember.
Kennslustjórinn Gylfi Þorkelsson
kemur í hús á sama tíma. Kennsla er
að hefjast, en sjö fangar stunda nám
á Litla-Hrauni. Við bíðum eftir Hall-
dóri Vali Pálssyni forstöðumanni
sem ætlar að sýna okkur atvinnu-
starfsemina í fangelsinu og röbbum
við fangavörð í móttökuhúsinu á
meðan við bíðum. Hann segir okkur
að fangahópurinn á Litla-Hrauni
hafi breyst töluvert á undanförnum
árum með þróun í fangelsismálum
og opnum úrræðum eins og á Sogni
og Kvíabryggju. „Það fylgir því að
erfiðasti hópurinn verður eftir hjá
okkur. „Strákarnir okkar“ kallar
hann þá rétt eins og um landsliðið
í handbolta sé að ræða og segir þá
vera á öllum aldri allt frá tvítugu og
upp undir sjötugt.
Halldór kemur og við röltum af
stað. Þegar við komum inn í port
hittum við fyrir tvo vörpulega fanga.
Annar þeirra heilsar fangelsisstjóran-
um kumpánlega og minnir á dýnuna
sem hann týndi á Sogni. Halldór lofar
að kanna málið.
Við erum komin á Litla-Hraun til
að forvitnast um atvinnustarfsemi í
fangelsum en Fangelsismálastofnun
auglýsti á dögunum eftir fleiri verk-
efnum í fangelsin, einkum fyrir fanga
á Hólmsheiði. Þar ætlum við að koma
við á leið í bæinn að austan.
Biðja um meiri vinnu í fangelsin
Fangelsismálastofnun auglýsir eftir atvinnu fyrir fanga á Hólmsheiði. Alls konar starfsemi er á Litla-Hrauni og hug-
myndirnar skortir ekki. Þó eru ljón í veginum. Forstöðumenn vilja fleira starfsfólk. Fangarnir biðja um hærri laun.
ustu menn sem unnið hafi á Hraun-
inu. Verkkunnátta þeirra sé betri en
gengur og gerist.
Vinnutíminn í fangelsunum er yfir-
leitt frá níu til tólf og eitt til þrjú. „Oft-
ast er unnið í fimm tíma á dag, þann-
ig að þetta eru svona 25 til 30 tímar
á viku,“ segir Halldór. Hann vísar í
reglugerð ráðherra um þóknun fyrir
nám og starf fanga. „Það er miðað
við að nám og önnur vinna fanga fari
að jafnaði ekki yfir 40 stundir á viku.
Þetta er fyrst og fremst sett inn fyrir
okkur til að við dreifum álaginu milli
fanga eins og mögulegt er, þannig
að við drekkjum þeim ekki sem eru
duglegastir og látum aðra detta í
aðgerðarleysi,“ segir Halldór.
Hann segir í kringum 70 prósent
fanga á Litla-Hrauni mæta til vinnu
eða náms að jafnaði. Um það bil 10
prósent séu óvinnufærir vegna and-
Við byrjum á númeraplötunum
en á Litla-Hrauni hefur verið unnið
við gerð bílnúmera í áraraðir. „Það
er búin að vera mikil aukning í núm-
eraplötunum á þessu ári sem helst
í hendur við aukinn innflutning á
bílum. Gamla metið var frá 2007,
einhverjar 70 þúsund plötur, en við
slógum það fyrir nokkrum vikum,“
segir Halldór. Starfsmennirnir í núm-
eraplötunum vilja ekki veita viðtal en
óska eftir að koma því á framfæri að
launin séu ekki boðleg. „Við vinnum
fyrir fjögur hundruð kall á tímann,“
segir annar þeirra. Halldór leiðréttir
hann með frammíkalli. Þóknunin er
415 krónur.
Við komum við í þvottahúsinu á
leiðinni í skemmuna sem hýsir lang-
tímaverkefni frá Íslenska gámafélag-
inu. Í þvottahúsinu ganga þvotta-
vélarnar allan daginn og menn grípa
í tafl meðan beðið er eftir að vélarnar
klári að vinda. Halldór segir okkur
að auk verkefna sem koma að utan,
séu alltaf nokkur stöðugildi í vinnu-
tengdri starfsemi fangelsisins; þvott-
ar, þrif, snjómokstur, garðsláttur og
þess háttar. Svo eru einn til tveir sem
vinna í versluninni Rimlakjör sem
rekin er á Litla-Hrauni.
„Það er bara mjög einstaklings-
bundið,“ svarar Halldór aðspurður
um vinsælustu störfin. „Sumir hafa
mestan áhuga á númeraplötunum svo
eru margir sem vilja komast í útistörfin
á sumrin, garðslátt og þess háttar.“
Íslenska gámafélagið hefur sent
fangelsinu raftæki til niðurrifs um
nokkurra ára skeið. Varan verður
verðmætari þegar búið er að rífa
tækin í sundur og flokka þau í gler,
plast, málm og svo framvegis. Í
skemmunni eru einungis útlendir
fangar að störfum. Verkstjórinn er á
þeirri skoðun að Pólverjar séu dugleg-
Aðalheiður
Ámundadóttir
adalheidur@frettabladid.is
Framboð aF vinnu er
mjög misjaFnt í
Fangelsum landsins.
sem stendur vantar
vinnu Fyrir Fanga í
Fangelsinu HólmsHeiði.
Fangar í Fangelsinu
geta unnið Fjölbreytta
vinnu, einFalda sem
Flókna.
FréttabLaðið/ViLHeLm
9 . d e s e m b e r 2 0 1 7 L A U G A r d A G U r28 H e L G i n ∙ F r É T T A b L A ð i ð
0
9
-1
2
-2
0
1
7

0
4
:0
3
F
B
1
2
8
s
_
P
1
0
8
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
2
8
s
_
P
1
0
1
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
2
8
s
_
P
0
2
1
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
2
8
s
_
P
0
2
8
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
ti
o
n
P
la
te
r
e
m
a
k
e
:
1
E
7
0
-4
E
3
C
1
E
7
0
-4
D
0
0
1
E
7
0
-4
B
C
4
1
E
7
0
-4
A
8
8
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
6
A

F
B
1
2
8
s
_
8
_
1
2
_
2
0
1
7
C
M
Y
K