Dagblaðið Vísir - DV - 15.12.2017, Blaðsíða 46

46 Helgarblað 15. desember 2017
Menning „Hugað verður að breytingum á skattlagningu á tónlist, íslenskt ritmál og fjölmiðla. Fyrsta skref verður að afnema virðisaukaskatt á bókum.“Sagði í stjórnarsáttmála ríkisstjórnar Katrínar Jakobsdóttur sem var kynntur í lok nóvember. Ekkert
bólar þó á breytingum á bókaskattinum í fyrstu fjárlögum stjórnarinnar sem kynnt voru í vikunni.
N
úvitund og mínímalískur
lífsstíll, tengsl við náttúr-
una og sjálfbært líf. Áhersla
á slíkar lífsstílsbreytingar
hefur á undanförnum árum orðið
sífellt algengari sem viðbragð við
hinum hraða og ágenga nútíma,
óstöðvandi upplýsingaflæði og
óslökkvandi neysluhyggju sem er
að hafa ógnvænleg áhrif á lífríki
jarðarinnar.
Tískuhugtök 21. aldarinn-
ar gætu að vissu leyti átt við 19.
aldar rithöfundinn Henry Dav-
id Thoreau sem byggði sér lít-
inn og fábrotinn kofa við bakka
Walden-vatns í Nýja-Englandi
sumarið 1845 og bjó þar ein-
samall í tvö ár, tvo mánuði og
tvo daga. Þar strípaði hann allan
óþarfa burt úr lífi sínu og velti
fyrir sér eðli og tilgangi tilver-
unnar, fylgdist með dýrum og
náttúrufyrirbrigðum og bar þau
saman við eigin stöðu og tengsl
við alheiminn. Upplifanir sínar,
athuganir og vangaveltur skráði
hann niður og gaf út í bók sem
hann nefndi eftir vatninu sem
hann bjó við.
Walden – eða lífið í skógin-
um hefur fest í sessi sem eitt höf-
uðrit bandarískra bókmennta
á 19. öld og hefur haft gríðarleg
áhrif á margar kynslóðir lesenda,
enda hefur erindi hennar alls ekki
minnkað frá því að hún kom fyrst
út. Íslensk þýðing hefur nú í fyrsta
skipti litið dagsins ljós á tveggja
alda fæðingarafmæli höfundarins.
Elísabet Gunnarsdóttir og Hild-
ur Hákonardóttir standa að þýð-
ingunni en báðar hafa þær verið
aðdáendur höfundarins um ára-
tugaskeið.
Blaðamaður DV spjallaði við
Hildi og Elísabetu – hvora í sínu
lagi þó – og fræddist um hið ein-
falda líf, Walden og hugmyndir
náttúruspekingsins Thoreau.
Vildi ekki beita písknum
David Henry Thoreau, eins og
hann var skírður, fæddist árið
1817 í smábænum Concorde í
Massachusetts-ríki, sonur blý-
antagerðarmanns, sá þriðji í röð
fjögurra systkina.
„Hann var kominn af bjargálna
fólki í Concorde,“ útskýrir Elísabet.
„Foreldrarnir voru ekki efnaðri en
svo að elsti bróðirinn fékk ekki að
fara í framhaldsskóla. Á 19. öldinni
var Nýja-England hins vegar að
vinna sig upp á menningarsviðinu
og það var meðal annars verið að
efla Harvard-skóla, en þaðan út-
skrifaðist Henry. Á þessum tíma
var Harvard hálfgerður embættis-
mannaskóli – eins og Háskóli Ís-
lands var til að byrja með. Menn
sem útskrifuðust úr honum áttu
því nokkuð greiða leið inn í opin-
ber störf. Hann sneri hins vegar
af þessari braut og gegndi aldrei
neinu slíku starfi,“ segir Elísabet.
Henry, eins og hann var farinn
að kalla sig, starfaði um tíma sem
barnaskólakennari og rak sinn
eigin skóla – lenti reyndar í deilum
vegna þess að hann vildi ekki beita
nemendur líkamlegum refsingum
eins og ætlast var til af ábyrgum
kennurum. Hann kenndi og tók að
sér ýmis önnur störf fyrir fjölskyldu
vinar síns og lærimeistara, Ralph
Waldo Emerson, fyrrum prests
sem hafði skilið við kirkjuna vegna
trúardeilna en vakið athygli fyr-
ir hugsun sína og ritverk. Í kring-
um Emerson hafði safnast nokkur
hópur lista- og menntafólks sem
var kallað Hugsæishyggjumenn –
„Transcendentalists“. Þetta voru
rómantískir hugsuðir sem lögðu
áherslu á gildi einstaklingsins og
getu hans til að hugsa sjálfstætt.
Þeir voru sannfærðir um að guð-
dóminn væri að finna í sjálfri
náttúrunni, hugmyndir sem þeir
fundu meðal annars í austrænni
speki sem var að birtast í fyrsta
skipti í enskum þýðingum um
þetta leyti.
„Á þessum tíma voru völd kirkj-
unnar í Nýja-Englandi ennþá mjög
sterk. Mikið af átökum sem eiga
sér stað á þessum tíma tengjast
á einhvern hátt inn í trúarbrögð-
in. Þarna voru til dæmis að eiga
sér átök milli trinitara [sem trúa
á heilaga þrenningu] og únitara
[sem trúa á einingu guðdóms-
ins]. Emerson var upphaflega ún-
itara-prestur en hann gekk svo
langt að hann taldi sig ekki lengur
geta starfað sem prestur og gekk
úr kirkjunni. Þetta er svipað því
sem Matthías Jochumsson lend-
ir í eftir að hann kynnist únitörum
í Kanada, hann virðist hafa tek-
ið þær hugmyndir upp en snúið
frá þeim til að fá embætti hérna
heima. Thoreau var hins vegar
ekki kirkjunnnar maður. Í Walden
talar hann til að mynda um „bibl-
íur“ og notar enska orðið „myths“
um biblíusögur. Hann setur því öll
trúarbrögð undir einn hatt. Hann
gerði það af stráksskap að hann
mætti oft nágrönnum sínum þegar
þeir voru að koma úr sunnu-
Kofinn Endurgerð af húsinu sem Henry David
Thoreau smíðaði og bjó í á tveggja ára tímabili.
„Það eru margir
sem hafa reynt að
feta í fótspor Thoreau og
flutt út í skóg, en sumir
þeirra hafa bara orðið úti
því þeir hafa ekki kunnað
til verka.
Walden - eða lífið í
skóginum
Fyrst gefin út
árið 1854.
Segir frá tveimur
árum sem
H.D. Thoreau
lifði einföldu
lífi í návígi við
náttúruna, í
kofa sem hann
smíðaði sjálfur
við Walden-vatn
í Concorde-héraði í Massachusettsríki.
Hefur verið þýdd á fjölda tungumála.
Er nú komin út í fyrsta skipti í íslenskri
þýðingu Elísabetar Gunnarsdóttur
og Hildar Hákonardóttur, gefin út af
Dimmu. Á milli kaflanna eru einnig
teikningar eftir Hildi.
Mínímalískur lífsstíll
Walden eftir Henry David Thoreau er komin út í
íslenskri þýðingu - Tímalaus gagnrýni á efnishyggju
og ástaróður til náttúrunnar
Kristján Guðjónsson
kristjan@dv.is