Dagblaðið Vísir - DV - 15.12.2017, Blaðsíða 54

54 Helgarblað 15. desember 2017
þar sem velvild og kærleikur ráða
för en ekki hið fornkveðna auga
fyrir auga,“ segir hann og tengir
við umræðuna um alkóhólisma
sem fjölskyldusjúkdóm. Hann
segir afleiðingarnar af refsipólitík
í kringum fíknarsjúkdóma oft
ganga kynslóð fram af kynslóð sem
viðheldur neikvæðri hringrás.
„Það eru óendanleg verðmæti
fólgin í því fyrir allt samfélagið
að endurheimta, þó ekki sé nema
einn, afvegaleiddan einstakling til
baka. Næsta kynslóð á eftir honum
þarf þá ekki að halda áfram á
sömu braut. Þekkingarsamfélagið;
meðferðaraðilar, sálfræðingar og
þau sem fást við fíknisjúkdóma
hafa fyrir löngu lagt fram gögn
sem sýna hvernig við förum úr
tengslum við tilfinningakerfin okk-
ar þegar við búum við vanrækslu
og skort á kærleik. Lækningin er
eðlilega ekki flókin. Ofurskammtar
af velvild, kærleika, viðurkenn-
ingu, ást og umburðarlyndi. Það er
meira að segja búið að prófa þetta
á rottum og þær urðu mjög kátar!“
segir hann og hlær en bætir svo við,
með örlítið alvarlegri tón, að það sé
grundvallaratriði að hjálpa föngum
að komast í jafnvægi svo að þeir
geti spjarað sig áfram í gangverki
samfélagsins.
Fordæming og útskúfun að afplánun
lokinni
„Ég hef fulla trú á að við getum náð
60 til 70 prósent árangri í fangels-
um með því að vinna fanga til baka
yfir í að vera ábyrgir samfélags-
þegnar. Þeir þurfa að verða menn
meðal manna og hætta að láta
þennan harm ganga yfir sjálfa sig
og aðra,“ segir hann og gagnrýnir
í þessu samhengi skort á aðgengi
fanganna að sálfræðingum og
geðlæknum, sem og skorti á úrræð-
um að afplánun lokinni. Oft taki
ekkert betra við, aðeins fordæming
og útskúfun sem verði til þess að
mennirnir leiðast aftur út í glæpi
og neyslu.
„Við gætum litið til Bretlands í
þessu samhengi. Þar er víða mjög
virkt starf sem byggir á aðkomu
fyrri fanga í gegnum sjálfseignar-
stofnanir en ekki ríkisvald. Það þarf
nefnilega að af-stofnanavæða þessa
menn. Koma þeim til ábyrgðar og
sjálfsgetu. Hjálpa þeim að hjálpa
sér sjálfir með fjárhagsráðgjöf,
sálfræðiaðstoð eða annarri tilfinn-
ingalegri úrvinnslu og svo fram-
vegis. Valdefling heitir þetta víst
og hún á að vera til staðar fyrir þá
sem það vilja, en ekki fyrir þá sem
það þurfa, eins og oft er sagt. Fangi
sem hefur kannski verið edrú inni
í fangelsi og búið þar við félags-
legt öryggi, eins fáránlega og það
hljómar, á stundum ekkert annað
að hverfa til en rústirnar sem hann
kvaddi þegar hann sleppur aftur
út. Hann endist í örfáa daga á AA-
fundum, hefur ekki í nein hús að
venda, það vill enginn ráða hann
í vinnu og hann fær enga viður-
kenningu. Það er enginn sem segir:
Þú laukst afplánun, maður, vel gert
og vertu velkominn! Þeir fá bara
mótvind í fangið í staðinn fyrir
stuðning, vinaþel og hlýju,“ segir
Tolli og bætir við að eftirleikurinn
ætti að vera jafn sjálfsagður hluti af
betrun fanganna og dvölin innan
veggja fangelsisins.
Með áfallastreituröskun um fermingu
Vímuefnaneysla kom Tolla sjálfum
aldrei í fangelsi en hann var orðinn
42 ára þegar hann hætti allri neyslu
á vímugjöfum. Hann segist hafa
lagt mikla vinnu í að endurheimta
sjálfan sig en drengurinn Tolli hafi
verið týndur og tröllum gefinn
þegar hann hætti loksins að drekka
og dópa eftir margra ára neyslu.
Stakk hann þig af upp úr þrítugu
þá eða ...?
„Nei. Ég var í raun kominn í
gríðarlegt ójafnvægi löngu áður en
ég byrjaði að drekka og víman var
kærkomin lausn. Ýmis tilfinn-
ingaleg áföll í æsku leiddu til þess
að mjög ungur var ég kominn
algjörlega úr tengslum við sjálfan
mig. Um fermingu var ég haldinn
alvarlegri áfallastreituröskun og því
greip ég til einu lækningarinnar
í stöðunni – að taka flöskuna og
drekka mig í blakkát.“
Hann segir margt geta valdið
Merkilegasti sálfræðingur jarðar „Búdda helg-
aði líf sitt því að finna lausnir á andlegum þjáningum með því
að iðka vissar aðferðir og kenna þær áfram. Í mínum huga var
hann merkilegasti sálfræðingur sem uppi hefur verið.“
„Maður yfirfær-
ir skelfingar
fortíðarinnar yfir
á það sem er að
gerast í núinu – á
makann, yfirmenn,
fjölskyldu, samferða-
fólk og ekki síst yfir
á spegilmyndina af
sjálfum sér þar sem
maður horfir á sig
og hugsar „You fuck-
ing looser“.
„Þegar þetta er ekki meðhöndlað þá
dafnar hryllingurinn innra með manni
eins og fóstrin í Alien. Að lokum verður
hann að skrímsli sem tekur yfirhöndina með
kvíða, svefnleysi, fíknarvanda og fleiru.