Dagblaðið Vísir - DV - 23.02.2018, Blaðsíða 49

23. febrúar 2018 49
framleiðandi í Svíþjóð. Anna
kenndi stuttan valáfanga við kvik-
myndagerð í skólanum og þar fann
Ragnar köllun sína þar sem hann
leikstýrði og skrifaði handritið að
sinni fyrstu stuttmynd.
„Ég hafði ekkert vit á kvik-
myndagerð þegar ég skráði mig
í þennan áfanga hjá Önnu. Jú, ég
horfði á bíómyndir eins og aðrir, en
fram að þessu hafði ég ekki ímynd-
að mér að kvikmyndagerð væri
eitthvað sem maður gæti raun-
verulega starfað við,“ rifjar hann
upp og bætir við að um svipað leyti
hafi myndirnar Sódóma Reykjavík
og Wild at Heart haft mikil áhrif á
þá ákvörðun hans að vilja starfa á
þessum vettvangi. Þær voru báðar
gerðar af Íslendingum, – Sódómu
Reykjavík var leikstýrt af Óskari
Jónassyni, sem þá hafði nýlokið
kvikmyndagerðarnámi í Englandi,
og Sigurjón Sighvatsson framleiddi
Wild at Heart hvar hinn eftir-
minnilegi ofurtöffari Nicolas Cage
fór með hlutverk Sailors Ripley í
snákaskinnsjakkanum fræga.
„Ég fór fimm sinnum í bíó til að
sjá hana enda breytti hún einhverju
hjá mér og það sama
gilti um Sódómu. Með
þessum myndum fannst
mér íslensk kvikmynda-
gerð taka stefnubreytingu
enda höfðuðu þær báðar
til yngri kynslóða og áttu
þannig erindi við mig. Ég
tengdi við þær og Óskar
og Sigurjón urðu að ein-
hvers konar fyrirmyndum
sem gáfu mér von um að
kvikmyndaleikstjórn væri
eitthvað sem maður gæti
raunverulega lagt fyrir
sig.“
Fjölbreyttar fyrirmyndir og
kerfin sem henta ekki öllum
Ragnar leit dagsins ljós
þann 15. september árið
1969. Hann sleit barns-
skónum vestur á Súða-
vík og er elstur þriggja bræðra.
Fjölskyldan flutti í Mosó þegar
Ragnar var ellefu ára og þar kláraði
hann grunnskóla. Eftir það lá
leiðin í Verslunarskólann í tvö ár
en Ragnar fann sig ekki í því námi
og skráði sig í Fjölbrautaskólann
í Ármúla þaðan sem hann lauk
stúdentsprófi. Hann þakkar það
góðvild kennara sinna að hann
fékk að ljúka stúdentsprófinu því
öflugur námsmaður hafi hann
aldrei verið.
„Mér leið aldrei vel í skóla
og það er í raun ástæða þess að
ég fór ekki í framhaldsnám við
kvikmyndagerð. Ég átti alltaf mjög
erfitt með að sitja og gera eitthvað
sem ég hafði engan áhuga á. Bók-
færsla, danska og stærðfræði …
og eitthvað þess háttar. Mér fannst
þetta algjör tímasóun. Ég beit það
hins vegar í mig að ég þyrfti að
klára stúdentsprófið og þakka það
góðmennsku kennara minna að
það tókst því ég náði ekki öllum
prófunum. Oft átta kennarar sig
vel á því hvað hentar krökkum en
fá ekki endilega að gera eitthvað
í því þar sem kennarar þurfa að
starfa samkvæmt ríkjandi hefðum
í menntakerfi sem hentar alls ekki
öllum. Fæst börn sækja í það að
sitja kyrr í fimmtíu mínútur og
læra stærðfræði. Það eru frekar
undantekningar.“
Fjölbreyttar fyrirmyndir eru
visst hugðarefni leikstjórans en
sjálfur ólst hann upp á hefðbundnu
íslensku sjómannsheimili og átti
enga ættingja sem störfuðu við
listsköpun. Umhverfið í Súðavík
var einnig fremur menningars-
nautt og ekki mikil hvatning þar.
Tíu ára gamlar bíómyndir voru
sýndar í Félagsheimilinu tvisvar í
viku en tónleikar, leiksýningar og
þess háttar uppákomur voru öllu
sjaldgæfari.
„Það voru engir listamenn í
minni fjölskyldu þegar ég var að
alast upp og þannig átti ég engar
slíkar fyrirmyndir. Afi minn Ragn-
ar var reyndar mjög listhneigður
en hann lést þegar ég var um átta
ára. Sá fæddist upp úr þar síðustu
aldamótum. Átti fjölda barna og
starfaði sem útvegsbóndi en var
öflugur í leikfélaginu á öllum
þorrablótum þar sem hann bæði
leikstýrði og lék. Svo gaf hann
út tvær eða þrjár ljóðabækur
en auðvitað var þetta alltaf bara
hobbí hjá honum. Ef þessi maður
hefði fæðst sjötíu árum síðar er
ekki ólíklegt að hann hefði bara
orðið leikari eða rithöfundur en
gamla Ísland var ekki mjög opið
fyrir slíku. Listamenn? Það var
bara mjög skrítið fólk, Kjarval og
einhverjir sérvitringar sem ráfuðu
um með penslana sína. „Bókvitið
verður ekki í askana látið.“ Það var
alltaf viðhorfið. Maður átti að fá sér
„alvöru“ vinnu.“
Beinir kastaranum að misbrestum í
samfélaginu
Í dag eru eflaust mjög margir
sem fagna því að Ragnar fékk sér
aldrei „alvöru“ vinnu heldur lagði
leikstjórnina fyrir sig. Vaktaserían
og myndirnar Börn og Foreldrar
slógu rækilega í gegn á sínum tíma
og það sama gildir um Fanga sem
hefur slegið öll met með fjórtán til-
nefningum til Edduverðlaunanna
eins og áður kom fram.
Með verkum sínum hefur Ragn-
ar gjarna leitast við að segja sögur
nútíma Íslendinga sem eru svolítið
utangarðs enda þykir honum
mikilvægt að fjölbreyttar raddir fái
að heyrast. Þannig gefist fleira fólki
jafnframt tækifæri til að endur-
spegla sjálft sig í listinni og það sé
helsti tilgangur hennar. Hvort fólk
nær að upplifa þessa tengingu í
gegnum tónlist, bókmenntir eða
kvikmyndir gildi einu. Aðal til-
gangurinn sé þessi tilfinningalega
huggun, skilningur og jafnvel gleði
sem felst í því að mynda sterka
tengingu við listir og sjá sjálfa/n sig
endurspeglast í þeim.
„Hvað er list? Í flestum
Fór Fimm sinnum á Wild at
Heart Wild at Heart og Sódóma
Reykjavík höfðu mikil áhrif á Ragnar
sem ákvað að gerast leikstjóri eftir
að hafa hrifist af þessum myndum.
„Eitt árið
hafði utan­
ríkisþjónustan
þrettán milljarða
til ráðstöfunar
og þar af fóru
tuttugu milljónir
í að kynna
menningu og
listir þjóðar­
innar. Tuttugu
milljónir?“
„
mér
leið
aldrei
vel í
skóla
M
yn
d
Ei
n
ar
r
ag
n
ar