Dagblaðið Vísir - DV - 16.03.2018, Blaðsíða 14

14 16. mars 2018fréttir
H
áskóli Íslands má búast
við hárri sekt, nálægt 50
milljónum króna, vegna
slælegs utanumhalds
reikninga tengdum rannsóknar­
styrkjum frá Evrópusambandinu.
Forsvarsmenn skólans segja að
skólinn hafi lent í endurskoðun
og hafi svarað aðfinnslum sem
komu þar fram. Sektin er til kom­
in vegna eldri styrkveitinga og
snýr að samræmingu verkefna.
Samkvæmt upplýsingum frá
skólanum hafa verið gerðar ráð­
stafanir til að þetta endurtaki sig
ekki.
Telja endurskoðunina
„nánasarlega“
Málið var rætt á fundi Háskóla­
ráðs þann 1. mars síðastliðinn
og rætt hvernig bregðast ætti við.
Samkvæmt upplýsingum sem
DV fékk frá fjármálasviði skólans
er ekki komin endanleg tala, en
þar fékkst staðfest að Háskólinn
hefði fengið endurskoðun og að­
finnslur hefðu komið þar fram.
Um er að ræða styrki úr
sjöundu rammaáætlun Evrópu­
sambandsins, FP7, frá árunum
2007 til 2013. Alls veitti Evrópu­
sambandið 51 rannsóknarstyrk
til Háskóla Íslands og teknar voru
þrjár stikkprufur til að athuga
hvort skólinn héldi nægilega vel
utan um launagreiðslur, reikn­
inga og fleira því tengt.
Háskólinn sendi svar til Evrópu­
sambandsins þann 6. mars þar
sem ýmsum aðfinnslum endur­
skoðenda var mótmælt. Halldór
Jónsson, sviðstjóri vísinda­ og ný­
sköpunarsviðs, sem hefur um­
sjón með styrkjunum, viðurkenn­
ir þó að skólinn muni að öllum
líkindum þurfa að greiða til baka
upphæð sem nemur 400 þúsund
evrum, um 48 milljónum króna.
Það er visst hlutfall af þeim heildar­
styrkjum sem skólinn fékk. „Þetta
er ekkert sem við ráðum ekki við
en við munum þurfa að skera nið­
ur til að mæta þessu.“ Málið er þó
ekki komið á það stig enn.
Hvað brást í ferlinu?
„Styrkveitingar frá Evrópusam­
bandinu lúta mun strangari regl­
um en aðrar styrkveitingar, til
dæmis frá Norðurlöndunum og
jafnvel Ameríku. Kerfið er flókið
og tekur reglulegum breytingum.
Við erum alls ekki eini skólinn
sem hefur lent í þessu heldur skól­
ar víðs vegar í álfunni líka. Sumt
af því sem kemur fram í endur­
skoðuninni finnst okkur vera mjög
nánasarlegt.“
Launagreiðslur, tímaskýrslur
og tækjakaup í ólagi
Endurskoðunin þarf ekki að koma
forsvarsmönnum Háskólans á
óvart. Í skýrslu sem innri endur­
skoðun skólans lét gera í nóvem­
ber árið 2016 um erlenda rann­
sóknarstyrki kom fram að ýmislegt
væri í ólestri í sambandi við þá.
Helst ber að nefna samræm­
ingu styrkja eftir deildum og svið­
um og það er einmitt það sem
endurskoðun Evrópusambands­
ins gagnrýnir skólann fyrir nú. Í
skýrslu innri endurskoðunar segir:
„Helstu niðurstöður eru að
verkaskipting milli vísinda­ og ný­
sköpunarsviðs og fræðasviða varð­
andi erlenda rannsóknarstyrki er
ekki skýr. Verkefni vísinda­ og ný­
sköpunarsviðs og annarra stjórn­
sýslusviða eru ekki skilgreind í regl­
um Háskóla Íslands. Ekki liggja fyrir
starfslýsingar fyrir sviðsstjóra sam­
eiginlegrar stjórnsýslu. Ekki eru til
reglur eða verklagsreglur um er­
lenda rannsóknarstyrki við Háskóla
Íslands. Eftirlitið með erlendum
rannsóknarstyrkjum er hvorki sam­
ræmt né markvisst innan skólans.“
Enn fremur: „Engin yfirsýn er yfir
umsóknir eða rannsóknarsamninga
sem eru í gildi við Háskóla Íslands.“
Samkvæmt skýrslunni fylgdu
þessi vandamál inn í núverandi
rammaáætlun Evrópusambands­
ins, H2020, sem tók gildi árið
2014 og rennur út árið 2020. Kem­
ur fram að tímaskýrslur séu ekki
yfirfarnar mánaðarlega, launa­
greiðslur séu ekki alltaf í samræmi
við rannsóknarsamninga, verk­
lagsreglum ekki fylgt við innkaup
á tækjum, skriflegir samningar
ekki gerðir við samstarfsaðila og
fleira. Alls voru fimm þættir metn­
ir í mikilli áhættu og þrír í mjög
mikilli áhættu sem bregðast þarf
við innan þriggja mánaða.
Sem dæmi um að reglum hafi
ekki verið fylgt segir í skýrslu innri
endurskoðunar: „Við skoðun á
launakostnaði í fimm H2020 verk­
efnum árið 2015 kom í ljós að bókuð
var aukagreiðsla upp á 2,9 m.kr. til
akademísks starfsmanns í formi yfir­
vinnu og doktorsnemi fékk greidda
116 þús.kr. fasta þóknun ofan á
mánaðarlaun sín. Í einu verkefn­
inu hefur fyrirtæki ábyrgðarmanns
fengið 7,8 m.kr. greiddar en það er
ekki aðili að rannsóknarsamningn­
um og er sonur hans skráður fyrir
vinnunni. Auk þess var greitt fyrir
flug, gistingu og ráðstefnugjöld fyrir
hann sem verktaka í verkefninu.“
Gamlar syndir
Halldór segir að Háskólinn hafi
brugðist við og unnið að því að
samrýma og betrumbæta sitt
vinnuferli. Þetta ætti því ekki að
koma fyrir aftur. „Þetta eru gamlar
syndir.“
Samkvæmt upplýsingum frá
Evrópusambandinu geta háskólar
misst rannsóknarstyrki í nokkur ár
gerist þeir brotlegir við reglur. Hall­
dór segir enga hættu á því. „Það
er mjög vanalegt að skólar lendi í
endurskoðun og þurfi að greiða ein­
hverjar fjárhæðir. Stundum kemur
það fyrir að skólar eiga inni og fá
greiðslu frá Evrópusambandinu.
Við höfum áður fengið mun hærri
upphæðir en þetta til baka.“ n
Háskólinn gæti fengið
50 milljóna króna sekt
n Háskóli Íslands í endurskoðun Evrópusambandsins n Svört skýrsla innri endurskoðunar
Kristinn Haukur Guðnason
kristinn@dv.is „ Í einu verkefninu
hefur fyrirtæki
ábyrgðarmanns fengið
7,8 m.kr. greiddar en
það er ekki aðili að
rannsóknarsamningnum
og er sonur hans skráður
fyrir vinnunni.
Halldór Jónsson Sviðsstjóri vísinda- og
nýsköpunarsviðs Háskóla Íslands.