Morgunblaðið - 28.02.2018, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 28. FEBRÚAR 2018
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Ástand efna-hagsmála erviðkvæmt
um þessar mundir.
Framundan getur
verið áframhald
góðæris, þó með
minni hagvexti en verið hefur,
sé haldið rétt á spöðunum. En
fari menn ógætilega er auðvelt
að glutra góðærinu niður með
tilheyrandi kjaraskerðingu al-
mennings.
Samtök atvinnulífsins hafa
bent á að hagkerfið sé tekið að
kólna og um það verður vart
deilt. Vísbendingarnar eru of
augljósar til að um þetta geti
verið ágreiningur og nægir að
nefna hratt minnkandi hagvöxt,
aukið atvinnuleysi og mun
minni vöxt í ferðaþjónustu en
þekktist til skamms tíma.
Ekki þarf að koma á óvart þó
að hagkerfið kólni nú, enda bú-
ið að keyra sig áfram á miklum
hita lengi. Þessari keyrslu hafa
fylgt gríðarlegar kjarabætur
fyrir allan almenning og sam-
kvæmt gildandi kjarasamn-
ingum munu þær að óbreyttu
halda áfram. Ákveðin hætta er
þó á ferðum og felst hún að-
allega í því að atvinnulífið verði
sett í uppnám með uppsögn
kjarasamninga og þeim óróa
sem því myndi fylgja.
Verkalýðshreyfingin og for-
ysta hennar getur verið ánægð
með þann árangur
sem náðst hefur á
liðnum árum. Sá
árangur er raunar
meiri en áður hefur
náðst og á senni-
lega fáa sína líka,
jafnvel þó að leitað væri út fyrir
landsteinana eftir samanburði.
Innan verkalýðshreyfing-
arinnar heyrast þrátt fyrir
þetta óábyrg yfirboð þeirra
sem ávallt halda því fram að
hægt sé að gera betur. Stað-
reyndin er hins vegar sú að
verkalýðshreyfingin hefur ýtt
fyrirtækjunum í landinu út á
ystu nöf og sótt allar þær kjara-
bætur sem hægt hefur verið á
liðnum árum. Þetta hefur
reynst mörgum fyrirtækjum
erfitt, en við slíkar aðstæður
eiga yfirboðin engan rétt á sér.
Þeir sem halda uppi slíkum
málflutningi eru ekki að hugsa
um hag launamanna en eru
miklu frekar uppteknir af bar-
áttu fyrir allt öðrum hags-
munum.
Íslendingar hafa þegar lifað
fordæmalausa tíma. Takist að
framlengja hina hagfelldu tíð
geta landsmenn áfram treyst á
að njóta kjarabóta og vaxandi
velsældar. Óskiljanlegt væri ef
ákvörðun yrði tekin um að
spilla árangrinum í stað þess að
fagna honum og sammælast um
að halda áfram á sömu braut.
Verkalýðshreyfingin
getur fagnað mjög
þeim árangri sem
náðst hefur}
Mikil tækifæri, sem
þó er hægt að spilla
Hægagangurhjá umhverf-
is- og skipulags-
sviði Reykjavíkur-
borgar er þekktur
og þeir, sem einu
sinni hafa þurft að
leita þangað,
veigra sér við að gera það aft-
ur. Í samtali við Inga B.
Poulsen, umboðsmann borg-
arbúa, í Morgunblaðinu á
laugardag kemur fram að ekk-
ert svið borgarinnar er lengur
að svara erindum.
Tilefni viðtalsins er áfanga-
skýrsla umboðsmanns og segir
hann í viðtalinu að reynsla sín
af samskiptum við sviðið komi
heim og saman við reynslu
borgarbúa. „Að meðaltali beið
umboðsmaður borgarbúa í um
80 daga eftir svörum frá svið-
inu, en sambærilegur svartími
hjá öðrum sviðum er um 13
dagar,“ segir í skýrslunni.
Í skýrslunni rekur umboðs-
maður eitt mál sem dæmi um
seinaganginn. Þar er um að
ræða beiðni borgarbúa, sem
vildi fá aðgang að gögnum og
upplýsingum um lóðamörk
fasteigna við Einimel og úti-
vistarsvæðis í borgarlandi.
Fyrirspurnin barst vorið 2016
og í tölvupósti í lok
júní 2016 barst
svar um að það
hefði verið áfram-
sent til embættis
skipulagsfulltrúa.
Engin svör bár-
ust þaðan og leit-
aði borgarbúinn þá til umboðs-
manns, sem fékk þau svör um
miðjan janúar 2017 að málið
hefði verið ítrekað við embætti
skipulagsfulltrúa. Í júní 2017
hafði borgarbúinn enn ekki
fengið svar og leitaði aftur til
umboðsmanns, sem fór fram á
við umhverfis- og skipulags-
svið að málið yrði afgreitt inn-
an tíu starfsdaga. Í ágúst hafði
enn ekki borist svar og um-
boðsmaður ítrekaði að nýju 22.
ágúst. Í desember leitaði
borgarbúinn að nýju til um-
boðsmanns og hafði enn ekki
verið svarað. Óskaði umboðs-
maður þá enn svara hjá emb-
ættinu og var þá tjáð „að ekki
yrði séð að málið hefði borist
til lögfræðinga sviðsins og að í
raun væri ekkert til skráð hjá
sviðinu um erindi borgar-
búans“.
Þarf frekari vitna við um
hvernig málum er komið hjá
Reykjavíkurborg?
Hjá Reykjavíkurborg
fær umboðsmaður
borgaranna sömu
trakteringar og aðrir
borgarbúar}
Á hraða snigilsins
Þ
að er fagnaðarefni að menntamál
hafi skipað töluverðan sess í
þjóðfélagsumræðunni að und-
anförnu. Við sem samfélag erum
stödd á þeim tímapunkti þar sem
við horfum inn í framtíðina og spyrjum okk-
ur hvernig hagkerfi við viljum að Ísland
verði eftir 20, 50 og jafnvel 100 ár. Svarið
við þeirri spurningu er nátengt því hvernig
umgjörðin um menntakerfið okkar verður á
næstu árum og hvernig við tökumst á við
ýmsar áskoranir því tengdar. Ein af stóru
áskorununum er minnkandi lesskilningur, en
niðurstöður úr PISA könnuninni 2015 sýna
að frammistaða 15 ára íslenskra nemenda sé
lakari en í sömu könnun árið 2012. Ísland er
nú neðst Norðurlandanna í lesskilningi en
var um miðjan hóp árið 2000. Á sama tíma
og það er mikilvægt að horfast í augu við stöðuna eins
og hún er og ræða opinskátt um hlutina, er mikilvægt
að við horfum bjartsýn fram á veginn og séum ákveðin
í að gera betur.
Þess ber að geta að margt hefur verið gert til þess
að takast á við minnkandi lesskilning. Til dæmis hefur
umtalsverðu fjármagni verið varið í Þjóðarsáttmála um
læsi sem fór af stað árið 2015. Verkefnið gengur meðal
annars út á gagnaöflun, ráðgjöf og fræðslu. Sérstakir
læsisráðgjafar styðja og hvetja skóla til að nýta sér
töluleg gögn úr niðurstöðum prófa til að greina stöðu
nemenda og mæta þeim þar sem þeir eru
staddir. Einnig er lögð áhersla á að stuðla
að auknu samstarfi við foreldra. Leikskóla-
stigið er grundvöllur að öllu læsisnámi
barna og mikilvægt að það starf sé öflugt
og faglegt.
Það styttist í að PISA könnunin 2018
verði lögð fyrir 15 ára nemendur. Nýlega
boðaði ég helstu hagsmunaaðila grunnskóla
til samráðsfundar um samstarf við kynn-
ingu, undirbúning og framkvæmd þeirrar
könnunar.
Ég finn fyrir vitundarvakningu um þessi
mál samhliða aukinni þjóðfélagsumræðu um
menntamál. Það er ljóst að það er vilji allra
að gera betur í þessum efnum. Læsi barna
er samvinnuverkefni hins opinbera, skóla og
heimila. Foreldrar og aðstandendur þurfa
að vera virkir þátttakendur í námi barna sinna og
fylgjast með framvindu og árangri. Lestrarfærni er
forsenda virkrar þátttöku í lýðræðissamfélagi og nauð-
synleg til að hver og einn geti nýtt hæfileika sína til
fulls samfélaginu öllu til góða. Samkeppnishæfni lands-
ins í framtíðinni mun ráðast af því hvort fólk getur les-
ið sér til gagns. Það er því mikið undir því komið að
komast í gegnum þessa áskorun á farsælan hátt og er
ég bjartsýn á að svo verði raunin.
Lilja
Alfreðsdóttir
Pistill
Það er leikur að lesa
Höfundur er mennta- og menningarmálaráðherra.
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen
SVIÐSLJÓS
Ingveldur Geirsdóttir
ingveldur@mbl.is
Lítill rökstuðningur er fyrirþví hjá velferðarráðu-neytinu að leggja Geð-heilsu-eftirfylgni (GET)
niður og koma þar með starfsemi
Hugarafls í uppnám, að sögn Auðar
Axelsdóttur, forstöðumanns GET.
GET sér um geðþjónustu við ein-
staklinga og aðstandendur þeirra
fyrir Heilsugæslu höfuðborgar-
svæðisins en
vegna breytinga
á þjónustunni
næsta haust á að
stofna þrjú geð-
heilsuteymi á
höfuðborgar-
svæðinu sem
verða póstnúm-
eraskipt. Auður
segir að með því
verði starfsemi
GET lögð niður.
GET starfar náið með Hugar-
afli, samtökum fólks sem glímt hef-
ur við geðraskanir. Auður auk
starfsfólks frá Hugarafli mætti á
fund velferðarnefndar Alþingis í
síðustu viku til þess að ræða mál-
efni GET og Hugarafls. Þar var les-
in upp yfirlýsingin frá notendum
þjónustunnar þar sem þeir lýstu yf-
ir áhyggjum af því sem framundan
er.
Stefnt á lokun í september
„Í umræðum kom fram að það
er lítið um rökstuðning frá heil-
brigðisráðuneyti fyrir því að leggja
eigi GET niður, henda dýrmætri
reynslu af valdeflingu og bata-
nálgun og að auki koma starfi Hug-
arafls í uppnám. Það virtist sem
embættismenn ráðuneytisins hefðu
jafnvel rangar upplýsingar um að
ákvörðunin hefði verið tekin í fullu
samráði við fagfólk GET og að
starfsfólk teymisins hefði aðgang að
störfum í nýjum teymum. Það er
hins vegar ekki þannig og stefnt er
á lokun GET í september. Af hálfu
embættismanna mátti heyra að
ákvörðun hefur verið tekin og verði
útfærð. Ekki var hægt að svara því
hvers vegna hagkvæm og virðisauk-
andi starfsemi eins og GET yrði
lögð niður til að rýma fyrir öðrum
teymum innan heilsugæslunnar,“
segir Auður um það sem rætt var á
fundinum.
„Það var samdóma álit flestra
nefndarmanna að það væri til bóta
að ný teymi yrðu stofnuð innan
heilsugæslunnar en flestir töldu það
ekki þýða að það þyrfti að leggja
niður starfsemi GET. Hjá GET er
allt önnur nálgun en verður í nýjum
teymum heilsugæslunnar og einnig
var bent á að þar færi fram öflugt
aðstandendastarf sem væri af
skornum skammti annars staðar í
kerfinu,“ segir Auður og bætir við
að það hafi verið mál flestra nefnd-
armanna að það hlyti að vera hægt
að finna GET stað utan Heilsu-
gæslu höfuðborgarsvæðis og að
GET gæti þá starfað áfram við hlið
Hugarafls. Hún kveðst vera bjart-
sýnni á framtíð GET og Hugarafls
eftir fundinn með velferðarnefnd.
Vilji til að Geðheilsa-
eftirfylgni starfi áfram
Morgunblaðið/Golli
Á krossgötum GET hefur séð um geðþjónustu við einstaklinga og aðstand-
endur þeirra fyrir Heilsugæslu höfuðborgarsvæðisins í mörg ár.
Guðný Eydal, prófessor við fé-
lagsráðgjafadeild Háskóla Íslands
og meðlimur í Félagsráðgjafa-
félagi Íslands, mætti sem ut-
anaðkomandi álitsgjafi á fund
velferðarnefndar, GET og Hugar-
afls. Hún segir nemendur í fé-
lagsráðgjöf hafa fjallað um árang-
ur af úrræðinu í MA-ritgerðum og
þá hafi félagsráðgjafar mjög góða
reynslu af því.
„Við höfum verið að reyna að
skilja rökin fyrir að leggja úrræð-
ið niður því allt sem við höfum
fundið um árangur af því er mjög
jákvætt,“ segir Guðný. „Úrræðið
sýnist okkur ekki vera kostnaðar-
samt, það þarf ekki tilvísun í það
og það er opið aðstandendum,
sem er mikilvægt fólki sem er að
takast á við geðræn veikindi. Það
er verið að vinna með valdeflandi
nálgun og hefur safnast saman
gífurleg reynsla fagfólksins af því
hvernig hægt er að ná góðum ár-
angri með því vinnulagi. Þá er
samstarfið við félagasamtökin
Hugarafl einstakt og skapar í
raun þann virðisauka sem býr í
þessu úrræði.“
Guðný segir nýju teymin sem
fyrirhugað er að stofna innan
heilsugæslunnar ekki geta komið
í staðinn fyrir starf GET og Hug-
arafls en hún sér ekkert því til
fyrirstöðu að allt geti þetta starf-
að hlið við hlið og stutt hvað ann-
að.
Jákvæður árangur og reynsla
UTANAÐKOMANDI ÁLITSGJAFI
Auður
Axelsdóttir