Morgunblaðið - 28.02.2018, Blaðsíða 20

20 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 28. FEBRÚAR 2018
Skál fyrır hollustu
Tryggingar eiga sér
langa sögu svo menn
viti, jafnvel frá um 1700
árum fyrir Krist. Þá
tóku Babýloníumenn
sig til og greiddu auka-
lega til lánveitanda
sem hafði útvegað fé
fyrir farmi skips; var
auka greiðslan til þess
að lánið yrði fellt niður
ef skipið eða farmur
færist. Er vitað að fólk dreifði með
sér áhættu með svipuðum hætti í
Kína og seinna voru félög fagstétta
þekkt fyrir það að aðstoða með jarð-
arfararkostnað og afkomu eftirlif-
enda allavega um 600 árum fyrir
Krist bæði á Grikklandi og í Róm-
arveldi.
Í nútímanum gilda sömu lögmál
varðandi tryggingar. Þær eru ætl-
aðar til þess að milda fjárhagslegt
högg þegar eitthvað kemur upp.
Sama hvort um er að ræða vatnsleka í
húsnæði eða snemmbært fráfall eða
sjúkdóm sem setur fjárhagsstöðu og
afkomu fjölskyldu eða eftirlifenda í
uppnám.
Sammerkt með þessu öllu er að
fæstir hafa ánægju af því að hugsa
um það. En það er þarft.
Þó svo að menn séu mögulega
tryggðir að einhverju ráði hjá at-
vinnurekanda vegna veikinda þá nær
það oft skammt í alvarlegri tilfellum.
Þegar fólk er ungt er oft auðvelt að
tryggja það hvað varðar líf-, slysa- og
sjúkdómatryggingar en þeir ungu
telja sig oft ekki þurfa slíkar trygg-
ingar. Sérstaklega ef
þeir eru ekki komnir
með fjölskyldu. Síðar til
einföldunar má segja að
ef upp hafa komið
heilsubrestir eins og
kvíði eða krónískir bak-
verkir getur verið erf-
iðara eða jafnvel ómögu-
legt að fá slíkar
tryggingar. Mikill minni
hluti fólks nær svo góðri
fjárhagsstöðu að þurfa
ekki tryggingar eða
sparnað.
Hópar eldriborgara hafa reglulega
íhugað sérstök pólitísk framboð. Er
það vegna þess að afkomu eldra fólks
er því miður ekki nægilega vel borgið
og þarf að huga að ýmsu til betr-
umbóta.
Tryggingar eru einn sá þáttur sem
getur hjálpað mest til. Þar á meðal
má sérstaklega nefna persónu- og
sparnaðartryggingar. Hvetjum unga
fólkið allt frá 18 ára aldri til þess að
koma sér upp sterkum persónutrygg-
ingum og tryggjum börnin okkar.
Af hverju trygging-
ar fyrir ungt fólk?
Eftir Finn Þ.
Gunnþórsson
Finnur Þ. Gunnþórsson
» Í nútímanum
gilda sömu lögmál
varðandi tryggingar.
Þær eru ætlaðar til
þess að milda fjár-
hagslegt högg þegar
eitthvað kemur upp.
Höfundur er tryggingaráðgjafi
hjá Tryggingamiðlun Íslands.
finnur@tmi.is
Íslensk lög í eignar-
rétti landskipta, sem
hafa verið í gildi í tæp
áttatíu ár, brjóta í bága
við almenn ákvæði
eignarréttar um sönn-
un á eign. Hér er átt við
landskiptalög nr. 46/
1941, sem einskorða
heimildir við: Jarðatal
Johnsens 1847, Nýja
Jarðabók 1861 og Fast-
eignabók 1922.
Lögin skilgreina þrjár prentaðar
bækur sem „leyfilegar“ heimildir í
eignarrétti landskipta.
Bækurnar þrjár eru sjaldan sam-
hljóða.
Aðeins bók Johnsens er oftast
samhljóða við eignaskjöl.
Bók Johnsens er uppskrift sem
vitnar ítrekað rangt í frumskjöl.
Hæstiréttur Íslands kaus í dómi
nr. 610/2007 að byggja á villu í upp-
skrift Johnsens.
Sönnun um eign í landi á að ráðast
af almennum reglum eignarréttar um
gilda sönnun og úrskurðarvald í
höndum dómara. Snemma árs 2017
skrifaði undirritaður um eignarrétt á
landi í Morgunblaðið. Þá er umfjöll-
unarefnið á vefsíðunni: https://
www.landskuld.is.
Grundvöllur laganna hefur lítið
verið skoðaður og mín vinna leiðir í
ljós að fyrrgreind lög eru fúafen. Bók
Johnsens er misjöfn uppskrift úr
handritum og er verkið þó eini partur
lagagrunnsins, sem oftast er að al-
mennum eignarréttarlögum. Í for-
mála gerir Johnsen skil á hvaða
handrit eru heimildir, en það eru:
1. Skýrslur sýslumanna 1843-44,
handritið ÍB 22 fol., í Þjóðarbókhlöðu.
2. Jarðabók 1803-07, handrit skráð
E/60 til E/81, á Þjóðskjalasafni.
3. Jarðabók Skúla fógeta 1760,
handrit skráð E/22 til E/58, nema
E/44 og E/57, á Þjóðskjalasafni.
4. Jarðabók Árna og Páls 1702-14,
til á prenti.
5. Jarðabók sýslumanna 1695-97,
handritið AM 463 fol., oft ársett 1696,
í Árnastofnun.
Johnsen skilgreinir hvert hann
sækir heimildir. Skýrslur sýslu-
manna 1843-44 skráir hann ýmist:
„nú“ eða „sýslumaður“. Þegar John-
sen vitnar í „jarðabækurnar“ er til-
vísun hans í fyrrtaldar
heimildir.
Þrátt fyrir að í bók
Johnsens sé ítrekað
vitnað rangt í frumrit er
bók hans gerð að
grundvelli landskipta-
laga. Vegna villnanna er
brýn þörf að frumritin
að bók Johnsens séu
einnig metin grundvöll-
ur til að rétta að nokkru
hin afleitu lög. Hér tek
ég fram að allar heim-
ildir eiga að koma til
álita, sem gild sönnun í réttum lögum
um landskipti.
Jarðabók Skúla 1760 er megin-
heimild Johnsens. Verk Skúla hefur
nær enga umfjöllun fengið á prenti.
Handritið er skrifað í Höfn á árunum
1760-69 og mun hann hafa stýrt verk-
inu í samráði við dönsk stjórnvöld. Á
Alþingi 1857 orðar Jón Sigurðsson
jarðabókamál svo:
„Hið eina jarðamat, sem fram hefir
farið hér á landi, það sem samið var
1802 – því jarðabók Árna Magnús-
sonar er ekki annað en jarðalýsíng,
og jarðabókin 1760 er gjörð af Skúla
landfógeta heima í stöfu hans eptir
jarðabók Árna og skýrslunum til
tukthússtollsins.“
Sú skrifstofa var í Kaupmanna-
höfn. Skúli var þar lengstum, langa
vetur, á árunum 1760-69. Handrit
Skúla er uppskrift sem byggir á fjór-
um heimildum:
 Jarðabók sýslumanna 1695-97 eða
handritið AM 463 fol., oft ársett
1696.
 Jarðabók Árna og Páls 1702-14.
 Skýrslur sýslumanna 1752-67, þ.e.
Jarða- og bændatal, í Landshöfð-
ingjasafni Þjóðskjalasafns, sam-
kvæmt Instruction Rentukamm-
ers til Skúla landfógeta 1.5.1751.
 Þingsvitni sýslumanna 1759, sam-
kvæmt Kongelig Resolution um
tukthúsið 20.3.1759. Á var lagður
aukaskattur vegna byggingar
Múrsins; núverandi Stjórnarráðs
Íslands.
Aðaltilgangur jarðabókargerð-
arinnar var gjaldheimta á tíund, land-
skuld og kúgildaleigu. Verkinu var
ætlað að vera handhægt og öruggt
uppflettirit fyrir stjórnvöld og því eru
samrit með einum eða öðrum hætti
mörg. Innihaldið geldur nokkuð út-
flúraðs aldarandans.
Mestu varðar að hver jörð landsins
er skráð samkvæmt þremur heim-
ildum í Jarðabók Skúla. Í Múla- og
Skaftafellssýslum samkvæmt:
handritinu AM 463 fol., Jarða- og
bændatal 1752-67 og þingsvitnum
sýslumanna 1759.
Aðrar jarðir á landinu eru skráðar
samkvæmt:
Jarðabók Árna og Páls 1702-14,
Jarða- og bændatal 1752-67 og þings-
vitnum sýslumanna 1759.
Sjón er sögu ríkari; á fyrrgreindri
vefsíðu er Jarða- og bændatal 1752-
67 og hluti Jarðabókar Skúla 1760,
bindin tvö um einkaeign.
Sé gengið út frá því að skráning á
Þjóðskjalasafni sé rétt, skiptist
Jarðabók Skúla í eftirfarandi:
A. Tvö bindi eru um jarðir í einkaeign
og kirkjujarðir í einkaeign á land-
inu öllu.
B. Þrjú bindi eru kirkju-, fátækra- og
kóngsjarðir; það er kirkjulén eða
staðir, kóngslén og fátækrajarðir.
C. Eitt bindi er skráð eftir skýrslum
þingsvitna haustið 1759 vegna
tukthústolla.
D. Bindi um sýslur eru 16 og ná yfir
allar sýslur, nema Múla- og
Skaftafellssýslur.
E. Viðbætir er tvö bindi.
F. Samrit og eftirrit eru 11 bindi.
Hér eru talin 35 bindi, en verkið
allt í einriti 24 bindi og skakkar einu
framyfir talningu í ævisögu Skúla eft-
ir Jóns J. Aðils árið 1911. Ekki veit ég
hvort einkaeignarbindin tvö eru sam-
hljóða sýslubókunum sextán, sem eru
torlæsar vegna flúrstíls.
Þar sem uppskriftin; Jarðatal
Johnsens 1847, er grundvöllur laga,
hljóta Jarðabók Skúla 1760 og hand-
ritið AM 463 fol. einnig að vera
grundvöllur núgildandi laga í Múla-
og Skaftafellssýslum. Í öðrum sýslum
landsins er lagagrunnurinn rit Skúla
og Jarðabók Árna og Páls 1702-14.
Eftir Tómas
Ísleifsson » Jarðatal Johnsens
1847 er ein af þrem-
ur „leyfilegum“ heim-
ildum eignarréttar
landskipta. Í greininni
er rakið á hverju bók
Johnsens byggir.
Tómas Ísleifsson
Höfundur er líffræðingur.
linekra@simnet.is
Heimildir landskiptalaga
Er ekki kominn tími
til að fá óháð meng-
unarmat og biðja
NASA að gá hvort Ís-
land mengar virkilega
eins mikið og vísinda-
menn Íslands gefa í
skyn? Við sem hitum
öll hús með heitu vatni
eða rafmagni frá
vatnsorkuverum. Vek-
ur þetta enga tor-
tryggni hjá landsmönnum og skyldu
þessir vísindamenn vera á launum
frá ESB sem Georg Soros gefur
milljarða á hverju ári?
Þeir sem aðhyllast þá kenningu að
hlýnun jarðar sé virkileg og vilja því
bjarga henni með því fylla upp í vot-
lendisskurði á Íslandi með uppþorn-
aðri mold hljóta að halda að þar gufi
upp mikið magn af metangasi.
Ef svo er þá eru þessir skurðir ein
mesta orkulind okkar Íslendinga;
orka sem við getum beislað og keyrt
allan bílaflota landsins og knúið raf-
stöðvar til heimilisbrúks og afgang
inn á raforkukerfi landsmanna, en
hvað; hvers vegna er það ekki gert?
Það er ekkert nýtt að nýta metan-
gas og Indverjar hafa gert það í ald-
ir og sem dæmi þá eru tugir ef ekki
hundruð af litlum raforkuverum í
ríkinu Wyoming í BNA og örugg-
lega í fleiri ríkjum þar í landi. Stærð-
in á þessum orkuverum er eins og
átta metra gámur með venjulegri vél
og 100 til 300 kw rafall og jafnvel
stærri.
Ef vísindamenn hafa rétt fyrir sér
að í þessum skurðum sé metangas
þá er ekkert sem ætti að mæla á
móti því að að nýta þessa orku en ef
það er ekkert metangas, hvers
vegna að moka ofan í þá?
Það má geta þess
sem hefir alveg
gleymst hér á landi en
það er metangasið frá
kúa- og kjúklingabúum
en þar er líka ógrynni
af orku sem bændur
geta beislað sjálfir með
litlum tilkostnaði og
jafnvel selt orku til
annarra notenda. Bara
það ætti líka að nægja
öllum bílaflota lands-
manna en ekki liggur í
augum uppi hvers vegna þetta hefir
ekki verið gert síðustu tugi áranna
þrátt fyrir að vita að aðrar þjóðir
gera það og sérstaklega Amerík-
anarnir. Já auðvitað vitum við að það
er út af pólitískum ástæðum.
Bændur verða sjálfir að sýna
áhuga og gætu því prufað að loka
hluta af einum skurði og keyrt trakt-
or með lausri rafstöð sem flest býli
eiga sjálf og ef það virkar ekki þá
bara að nýta kúamykjuna.
Þarna mættu bankar koma inn í
og lána mönnum sem þurfa í svona
framkvæmdir sem borga sig sjálfar
og svo væri ekki verra ef okkar háu
herrar á Alþingi gætu farið að horfa
raunhæfum augum á þessar
gleymdu orkulindir.
Eftir Valdimar
Samúelsson
Valdimar Samúelsson
»Er ekki kominn tími
til að fá óháð meng-
unarmat og biðja NASA
að sjá hvort Ísland
mengar virkilega eins
mikið og vísindamenn
Íslands gefa í skyn?
Höfundur er tæknimaður.
valdimar.samuelsson@simnet.is
Orkulindir felast
í votlendisskurðum
Íslands