Morgunblaðið - 31.03.2018, Blaðsíða 40

40 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 31. MARS 2018
Borgin ber með út-
boði lóða ábyrgð á
háu íbúðarverði og
okur-húsaleigu. Fjár-
sterkir verktakar
geta boðið hvað sem
er í lóðir fyrir fjöl-
býlishús. Yfirverðið
fer beina leið inn í
söluverð íbúða, sem
fjársterkir aðilar
kaupa og leigja frá
sér. Einhverjir þeirra, sem kaupa
íbúðirnar fengu ókeypis afnot af
fiskikvóta þjóðarinnar og svo eru
leigufélög, sem komust yfir hús-
næði þeirra, sem voru bornir út á
götu. Ungt fólk hefur verið flæmt
úr borginni og svo virðist sem
mest eftirspurn sé eftir þeim, sem
geta greitt 50 milljón kr fyrir
íbúð.
Hér áður fyrr gat fólk sótt um
lóð og fengu flestir úrlausn, en
með undantekningum þó, sem
opnaði fyrir brask með lóðir á sjö-
unda áratugnum eða öllu heldur
með hús, því ekki mátti selja lóð
án húss.
Nægilegt framboð af öllum
gerðum lóða fyrir íbúðar- og iðn-
aðarhúsnæði var í borgarstjóratíð
Davíðs. Svo kom Ingibjörg Sólrún
og borgina skorti fljótlega fjár-
magn til að gera lóðir bygging-
arhæfar. Hún leysti það með
skatti, sem kallaður var skíta-
skatturinn og átti að vera í stuttan
tíma, en er enn. Nú kallast hann
því virðulega nafni
frárennslisgjöld.
Nýi skatturinn
dugði skammt og var
þá auglýst eftir til-
boðum í bygging-
arlóðir. Fáir áttu fyrir
lóð og teikningum af
húsi. Margir sem
keyptu réðu ekki við
bygginguna og skil-
uðu aftur lóðum til
borgarinnar. Þá varð
til nóg af bygging-
arlóðum í Úlfars-
árholti. Í dag er staðan þannig að
í áraraðir hafa engar nýjar bygg-
ingarlóðir verið til hjá borginni.
Takmarkað magn lóða hefur
helst fundist á þéttingarsvæðum.
Þar er dýrt að byggja. Eftir því
sem gengur meir á þéttingasvæðin
er seilst lengra og lengra. Verð
lóða hækkar og þar með íbúða- og
leiguverð. Við það bætist inn-
viðaskatturinn, sem skal fara í
Borgarlínuna líkt og skítaskatt-
urinn átti að fara í holræsagerð.
Ein af forsendum spítala við
Hringbraut var nálægðin við BSÍ.
Nú er bent á lóðir milli Hring-
brautar og Landspítala + BSÍ.
Við það skerðast möguleikar um-
ferðarmiðstöðvar. Ætli næst skuli
byggt framan við MR og áfram á
Bernhöftstorfunni og útá Arn-
arhól? Þar er hægt að byrja strax.
Lengri tíma tekur að rífa upp
Miklubrautina og dýrar verða lóð-
irnar, sem eiga að standa undir
niðurrifi, uppgreftri og lagningu
Borgarlínu. Vonandi finnur borgin
einhverja fleiri, sem vilja byggja
fyrir ungt fólk án þess að græða á
því.
Auglýsing frá Heild ehf., sem
var eithvað á þá leið: „hvar vilt þú
staðsetja þitt fyrirtæki. Eigum
mikið úrval fasteignalóða“ varð til
þess að ég fór að pæla í þessu. Á
http://www.heild.is kemur fram að
Heild ehf á fjöldann allan af at-
vinnuhúsnæði, lóðum fyrir at-
vinnuhúsnæði og íbúðasvæði.
Hvernig fóru allar þessar lóðir
frá borginni? Ekki eru góð með-
mæli fyrir borgina að eiga ekki
byggingarlóðir til úthlutunar og
að einkafyrirtæki geti stjórnað
byggingum, húsnæðisverði og
húsaleigu.
Nokkurn veginn sami meirihluti
hefur verið í borgarstjórn s.l. 12
ár. Seinast var nokkuð tæpt á því,
en þá fékk VG að vera memm.
Borgarfulltrúi VG fékk að launum
að kynna sér Borgarlínu í Los
Angeles, ef ég man rétt.
Sagan endurtekur sig
Eftir Sigurð
Oddsson » Verð lóða hækkar og
þar með íbúða- og
leiguverð. Við það bæt-
ist innviðaskatturinn,
sem skal fara í Borg-
arlínu líkt og skítaskatt-
urinn í holræsagerð.
Sigurður Oddsson
Höfundur er eldri borgari
og verkfræðingur.
Lítil saga: Íslenskt
nýsköpunarfyrirtæki
fær styrki til
tækniþróunar sem
skilar sér eftir fjög-
urra ára starf í tiltek-
inni afurð. Nið-
urstaðan er skráð hjá
Einkaleyfastofunni,
enda viðskiptahags-
munir umtalsverðir.
Næst er afurðin
kynnt fyrirtæki í rík-
iseigu, eina mögulega íslenska við-
skiptavini nýsköpunarfyrirtæk-
isins.
Þremur árum síðar er afurðin
kynnt inn á íslenskan markað á
vegum sama ríkisfyrirtækis, sem
framtíðarlausn í mikilvægum inn-
viðum. Hún er hinsvegar ekki
markaðssett sem verk nýsköp-
unarfyrirtækisins litla, heldur sem
verk annars fyrirtækis – ráðgjaf-
arfyrirtækis sem þegar hefur þeg-
ið yfir 170 milljónir í beinum
greiðslum frá ríkisfyrirtækinu.
Ekkert samráð er haft við íslenska
nýsköpunarfyrirtækið sem upp-
haflega kynnti lausnina fyrir rík-
isfyrirtækinu. Fjallað er um málið
í kvöldfréttum RUV þann 17. apríl
2016. Fleira forvitnilegt kemur þar
fram.
Tilefni þessarar upprifjunar er
tvíþætt: I) Nú er umrædd vara
aftur komin á kreik í kynning-
arefni á vegum Landsnets – sem
einn tveggja meginvalkosta mögu-
legra mastursgerða í Suðurnesjal-
ínu. II) Frétt RUV um einkaleyfi
á hugverkum í jarðvarmageir-
anum. Íslendingar virðast engin
slík eiga hjá Einkaleyfastofunni
efitr áratuga starf, erlendir aðilar
hinsvegar yfir fjörutíu einkaleyfi.
Skráning hugverkaréttinda er
ein fárra leiða til að verja við-
skiptahagsmuni sem leiða af ný-
sköpun og vöruþróun. Það sem hér
er til umfjöllunar er í reynd At-
vinnuvega- og nýsköpunarráðu-
neytið sem ekki virðist gæta mik-
ilvægra íslenskra
almannahagsmuna. Litla sagan í
inngangi er ekki einsdæmi. Fréttir
af jarðvarmaklasanum eru angi af
sama meiði. United Silicon-sagan
sem flestir þekkja. Þarf fleiri lög-
fræðinga á skrifstofu iðnaðar í
ráðuneytið?
Ef við víkjum að litlu sögunni í
inngangi greinarinnar, þá ber At-
vinnuvega- og nýsköpunarráðu-
neytinu skv. raforkulögum að sjá
til þess að Landsnet fylgi lögum
og reglum. Ráðherra ber enn-
fremur að bregðast við, vanti upp
á.
Hagsmunir íslensks samfélags
virðast „gleymast“ í sífellu, aftur
og aftur. Vafalaust allt ákaflega
mikill misskilningur sem við ætl-
um að læra af – aftur. En að feng-
inni reynslu er það rökrétt ákvörð-
un að verja ekki tíma og
fjármunum í skráningar hjá
Einkaleyfastofunni á meðan ekki
einu sinni ráðuneyti Atvinnuvega-
og nýsköpunar virðist þurfa að
taka tillit til þeirra, gæta íslenskra
hagsmuna á hugverkasviði né
heldur bregðast við þegar íslenskt
samfélag er yfirkeyrt af sérhags-
munaliðum.
Undir eðlilegum kring-
umstæðum væri Atvinnuvega- og
nýsköpunarráðuneytið í lykilhlut-
verki þegar kemur að vinnureglum
um höfundarrétt. Víða þekkist –
undir eðlilegum kringumstæðum –
að heilbrigðir viðskiptahættir efla
traust og orðspor. Hefði ráðu-
neytið samfélagshags-
muni að leiðarljósi
væri fyrsta flokks fag-
mennska eini valkost-
urinn. Við búum hins-
vegar ekki við eðli-
legar kringumstæður í
þessu samhengi borið
saman við þjóðir sem
virða skráningu hug-
verka, Danmörk, Sví-
þjóð, Finnland (sbr.
LEGO, IKEA,
NOKIA) sem dæmi.
Hverjum geta fjárvana
nýsköpunarfyrirtæki treyst, ef
ekki stjórnvöldum?
Engar skýringar fást hjá ráðu-
neyti Atvinnuvega og nýsköpunar,
sem hefur alla tengda málaflokka í
sinni umsjón; nýsköpun, tækniþró-
un, atvinnusköpun, hugverkarétt-
indi, samkeppnismál, raforkuflutn-
ingskerfi, orku. Allt á sömu skrif-
stofu. Meðlimum nýrrar ríkis-
stjórnar verður tíðrætt um ný-
sköpun og eflingu trausts. Á
almenningur að taka trúanleg slík
orð þegar sjálft ráðuneyti Atvinnu-
vega- og nýsköpunar fer fram sem
raun ber vitni um? Aftur og aftur.
Af tillitssemi við íslenska frum-
kvöðla ættu stjórnvöld að sýna þá
lágmarkskurteisi að skýra leik-
reglurnar. Sérstaklega þar sem
„leikreglurnar“ eru í reynd aðrar
en þær sem lögin endurspegla
skýrt. Til dæmis mætti útskýra
hvernig íslensk nýsköpunarfyr-
irtæki skuli gera ráð fyrir að rík-
isfyrirtæki noti hugverk þeirra, af-
hendi þau öðrum og/eða greiði
öðrum fyrir nánari útfærslur, án
samráðs og án endurgjalds. Enn-
fremur mætti feitletra línurnar
sem útskýra hvers vegna skráning
hjá Einkaleyfastofunni íslensku
hafi enga þýðingu fyrir lögvarinn
rétt fjárvana nýsköpunarfyr-
irtækja, að þau skuli ávallt gera
ráð fyrir að ríkisfyrirtæki og
–stofnanir hirði mögulega fyr-
irvaralaust af þeim sköpunarverk-
ið – án skýringa. Í þriðja lagi
gætu fulltrúar núverandi ríkis-
stjórnar – í viðleitni til að eiga
markviss samskipti við sprota í
samfélaginu – minnt á að yfirvöld
ætlist til þess að fjárvana nýsköp-
unarfyrirtæki veiti stórum hluta
styrkja sinna til lögmanna og
málareksturs í dómsölum – í stað
þróunarvinnu – vilji þau sækja
lögvarinn rétt sinn. Þetta myndi
varpa ljósi á hinar raunverulegu
leikreglur.
Ósamræmi er á milli starfshátta
og gildandi lagaramma. Hvernig
eiga sprotar og „hugverkadrifinn
iðnaður“ að sækja fram við þessar
aðstæður? Hvernig eigum við öll
að vera á tánum – eins og hæst-
virtur ráðherra iðnaðar orðaði það
nýlega – þegar leikreglur ráðu-
neytisins eru óljósar? Er ráðu-
neytið sjálfsafgreiðslustofnun sér-
hagsmuna eða vörður
þjóðarhagsmuna? Kæri ráðherra,
lögin eru þarna, það þarf bara að
fylgja þeim. Hvað tefur þig?
Hugverkadrifinn
iðnaður! Er það
raunhæft í núver-
andi kerfi?
Eftir Magnús
Rannver Rafnsson
Magnús Rannver
Rafnsson
»Undir eðlilegum
kringumstæðum
væri Atvinnuvega- og
nýsköpunarráðuneytið
í leiðandi lykilhlutverki
þegar kemur að
vinnureglum um
höfundarrétt.
Höfundur er verkfræðingur og starf-
ar að nýsköpun á orkusviði.
Umhverfisstofnun
lokar svæði í Reykjadal
Umhverfisstofnun hefur ákveðið að loka svæði í Reykjadal
vegna aurbleytu og álags á göngustíg og nágrenni af völdum
ferðamanna.
Lokunin tekur gildi klukkan 10 laugardaginn, 31. mars og er
gerð til að vernda gróður og landslag umhverfis göngustíg.
Umrætt svæði er nr. 752 á náttúruminjaskrá.
Stefnt er að því að endurskoða lokunina eigi síðar en
innan tveggja vikna eða fyrr ef ástand breytist.
Lokunin er samkvæmt 25 gr. a. laga nr. 60/2013
um náttúruvernd.
Atvinnublað alla laugardaga
ER ATVINNUAUGLÝSINGIN ÞÍN
Á BESTA STAÐ? Sendu pöntun á augl@mbl.is eða
hafðu samband í síma 569-1100
Allar auglýsingar birtast bæði í
Mogganum og ámbl.is