Morgunblaðið - 19.05.2018, Side 37

UMRÆÐAN 37
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 19. MAÍ 2018
Bragð af
vináttu
• Hágæða gæludýrafóður
framleitt í Þýskalandi
• Bragðgott og auðmeltanlegt
• Án viðbættra litar-, bragð- og rotvarnarefna
Útsölustaðir: Byko, Dýraland, Gæludýr.is, 4 loppur, Multitask, Launafl, Vélaval, Landstólpi.
Þegar saga Siglu-
fjarðar er skoðuð kemur
eðlilega upp í hugann
sjálft síldarævintýrið í
nyrsta kaupstað lands-
ins. Um það ævintýri
hefur verið mikið ritað á
liðnum áratugum. Áhrif
síldarsöltunar á Siglu-
firði voru gífurlega mik-
il, hún hafði mikil áhrif á
allt atvinnulíf þjóð-
arinnar um langan tíma. Oft er það
nefnt að ekki hafi verið hægt að loka
fjárlögum íslenska ríkisins á Alþingi
fyrr en rekstrarniðurstaða Síldarverk-
smiðja ríkisins lá fyrir. Á mynd einni,
sem var tekin á Siglufirði á síldarár-
unum, má sjá 427 síldarbáta í landlegu.
Einstakt tákn um blómlegt atvinnulíf
sem hafði einnig í för með sér sterkt fé-
lags- og menningarlíf á staðnum.
Lífið á Siglufirði á síldarárunum var
einstakt, ekki aðeins atvinnulífið heldur
mannlífið allt. Segja má að sérstök
menning hafi skapast, mótuð af Sigl-
firðingum sjálfum og af fólki frá öðrum
norrænum þjóðum.
Síðan hvarf síldin og erfiðir tímar
fóru í hönd. Hægt og bítandi unnu Sigl-
firðingar sig út úr þeirri kreppu. Skut-
togarar tóku að sigla inn í „Þormóðs
ramma fagra fjörð.“ Atvinnulífið
styrktist á ný, skref fyrir skref. Segja
má að stundaskil hafi orðið þegar Héð-
insfjarðargöngin voru tekin í notkun í
október 2010. Með tilkomu ganganna
opnuðust nýjar leiðir til uppbyggingar
á öflugu atvinnulífi á Siglufirði. Það er
á engan hallað þegar Siglfirðingurinn
Róbert Guðfinnsson athafnamaður er
nefndur í því sambandi og hin miklu
áhrif hans þar á stað.
Siglufjörður hefur á undanförnum
árum fengið á sig nýja ásýnd. Er orð-
inn að einum snyrtilegasta og falleg-
asta stað landsins okkar góða með allri
sinni náttúrufegurð. Þar blómstrar
gott mannlíf og saga liðinna tíma er í
heiðri höfð. Merki um það eru m.a.
Síldarminjasafnið, sem hefur hlotið
innlend og erlend verðlaun, þar á með-
al Evrópsku safnverðlaunin á árinu
2004 á sviði iðnaðar og tækni, og Þjóð-
lagasetur séra Bjarna Þorsteinssonar
tónskálds.
Þegar fjallað er um Siglufjörð kem-
ur eðlilega strax upp í hugann nafn
séra Bjarna Þorsteinssonar tónskálds
og fyrsta heiðursborgara Siglufjarðar.
Auk þess að þjóna sem sóknarprestur
Siglufjarðarprestakalls,
sem áður var nefnt
Hvanneyrarprestakall, í
ein 47 ár, vann hann mik-
ið starf fyrir Siglufjörð,
staðinn sem hann unni
svo mjög.
Hann var kjörinn odd-
viti í hreppsnefnd og síðar
í bæjarstjórn. Við fyrstu
kosningu í bæjarstjórn í
júní 1919, árið eftir að
Siglufjörður fékk kaup-
staðarréttindi, komu fram
tveir listar: A-listi studd-
ur af kaupmönnum og útgerðar-
mönnum og B-listi studdur af verka-
mönnum. Séra Bjarni var á báðum
listum og fékk 136 og hálft atkvæði. Sá
sem næstur kom af frambjóðendum
fékk 70 atkvæði.
Séra Bjarni vann að mörgum fram-
faramálum í bæjarfélaginu. Má þar
m.a. nefna vatnsveitu, rafveitu, bygg-
ingu nýrrar kirkju og skóla. Hann er
höfundur aðalskipulags Siglufjarðar-
kaupstaðar. Þekkt er hve „beinar og
hornréttar“ götur eru á Siglufirði.
Skipulagsfræðingar eru á því að skipu-
lagið hafið verið og sé enn þann dag í
dag með því besta sem þekkist hér á
landi. Séra Bjarni var einn af forvíg-
ismönnum Sparisjóðs Siglufjarðar sem
var um langan tíma elsta peninga-
stofnun landsins.
Siglfirðingar kunnu vel að meta starf
hans að bæjarmálum en vænst þótti
séra Bjarna um þegar bæjarstjórnin
gerði hann að fyrsta heiðursborgara
Siglufjarðar. Í bréfi bæjarstjórn-
arinnar til séra Bjarna 14. október 1936
segir m.a.: „Um mörg ár hafið þér stað-
ið fast í fylkingarbrjósti um framfara-
mál byggðar vorrar og stjórnað málum
hennar, og yður, meir en nokkrum ein-
um manni öðrum, er að þakka að Siglu-
fjörður fékk bæjarréttindi með lögum
nr. 30/1918. Yður ber því með réttu
heiðursnafnið conditor urbis – höf-
undur Siglufjarðar – og viljum vér því
veita yður heiðursvott þann sem vér
dýrstum ráðum yfir, með því að kjósa
yður heiðursborgara bæjarfélags
vors.“
Síðar var séra Bjarni heiðraður á
margan hátt. Var gerður að heiðurs-
prófessor og doktor við Háskóla Ís-
lands. Einnig hlaut séra Bjarni ridd-
arakross hinnar íslensku fálkaorðu.
Með þeirri viðurkenningu var honum
þakkað fyrir framlag sitt til tónlistar
þjóðarinnar. Þar má nefna m.a. Þjóð-
lagasafn hans, sem fyrrverandi kennari
minn við Kennaraskóla Íslands, Jón
Ásgeirsson tónskáld, segir að sé merk-
asta rit íslenskrar tónlistarsögu. Hér
má bæta við Hátíðasöngvum hans, sem
kirkjan nefnir Hátíðalitúrgíu og er
sungin í kirkjum landsins á stórhátíð-
um. Ekki þarf að geta þess að séra
Bjarni samdi auk þess fjöldamörg
sönglög, sem hafa lifað með þjóðinni,
eins og Kirkjuhvol og Sólsetursljóð svo
einhver séu nefnd.
Hátíðarræðu sinni 20. maí 1918, fyrir
hundrað árum, lauk séra Bjarni með
þessum orðum: „Og svo vil ég að lokum
biðja alla að hrópa nífalt húrra fyrir
Siglufirði, bæði kauptúninu, sveit og
fólki. Látum hnjúkana hér í kring, sem
eru óbreyttir eins og 1818 og hafa stað-
ið vörð kringum fjörðinn okkar þessi
hundruð ár – og miklu lengur – látum
þá bergmála okkar nífalda húrra á
þessum merkisdegi. Við berum fram
innilega ósk og von um það, að himna-
faðirinn blessi Siglufjörð á komandi tíð,
alla þessa sveit og alla íbúa hennar.
Blessist og blómgist Siglufjörður á
komandi öld. Hann lifi!“
Við þessi tímamót tökum við, sem
viljum vegsemd Siglufjarðar sem
mesta, heilshugar undir orð séra
Bjarna Þorsteinssonar, fyrsta heið-
ursborgara Siglufjarðar.
Eftir Vigfús Þór
Árnason
» Siglufjörður hefur á
undanförnum árum
fengið á sig nýja ásýnd
og er orðinn að einum
snyrtilegasta og falleg-
asta stað landsins.
Vigfús Þór Árnason
Höfundur er fv. sóknarprestur og
bæjarfulltrúi á Siglufirði.
Séra Bjarni Þorsteinsson
Hundrað ára kaupstaðar-
afmæli Siglufjarðar
Umræðan um lausn
á húsnæðisvandanum í
Reykjavík hefur mest-
megnis snúist um
framboð: Það vantar
meira af húsnæði. En
það er ekki nóg að
byggja bara meira. Það
þarf að huga að því
hverskonar húsnæði
við byggjum og á hvaða
forsendum.
Ástandið á húsnæðismarkaðnum
minnir okkur nefnilega óþyrmilega á
að markaðurinn, með sína ósýnilegu
hönd og brauðmola, er ekki óskeikull.
Ástæða þess að leigufélög hækka
leigu um tugi prósenta, og ástæða
þess að allt of mikið er byggt af
stórum og dýrum íbúðum er að fjár-
festar gera kröfu um hámarks-
arðsemi. Og þó að það kunni að vera
réttmæt krafa á hlutabréfamarkaði er
ekki réttmætt að sú krafa sé gerð á
grunnþarfir fólks.
Rót núverandi ófremdarástands
Það er ekkert náttúrulögmál að
leigjendur standi frammi fyrir því að
samþykkja tugprósenta hækkun á
leigu eða lenda ella á götunni. Það er
ekki heldur neitt náttúrulögmál að
ungt barnafólk sjái varla fyrir sér að
það geti komið sér upp þaki yfir höf-
uðið.
Ástandið var ekki heldur þannig
lengst af síðustu öld. Ástæðan var sú
að í Reykjavík var öflugt húsnæð-
iskerfi sem starfaði ekki á forsendum
fjármagnseigenda. Hér var öflugt fé-
lagslegt húsnæðiskerfi, húsnæðis-
samvinnufélög og sterkt verka-
mannabústaðakerfi sem tryggðu fólki
aðgang að fjölbreyttu húsnæði á við-
ráðanlegum kjörum.
Félagslegt leiguhúsnæði og leigu-
félög sem ekki eru rekin með hagn-
aðarsjónarmiði tryggja leigjendum
þak yfir höfuðið á sanngjörnu verði og
setja pressu á almenna leigumark-
aðinn. Tekjulágt fólk gat keypt sig inn
í verkamannabústaðakerfið þar sem
fólki bauðst húsnæði til eignar á við-
ráðanlegum kjörum. Fólki bauðst hús-
næði sem var ekki byggt með það að
markmiði að hámarka
arð af fjárfestingunni.
Þetta kerfi var svo
lagt niður á tíunda ára-
tugnum og eftir alda-
mót.
Endurreisum verka-
mannabústaðakerfið
Eitt mikilvægasta
skrefið sem við getum
stigið til þess að skapa
húsnæðiskerfi sem þjón-
ar fólki en ekki fjár-
magni er að borgin taki
höndum saman með verkalýðshreyf-
ingunni um að endurreisa verka-
mannabústaðakerfið í nýrri mynd.
Samhent átak verkalýðshreyfing-
arinnar og stjórnvalda hefur áður
leyst brýnan húsnæðisvanda borg-
arbúa. Á árunum eftir fyrri heims-
styrjöld voru reistir verkamannabú-
staðir til að leysa úr gríðarlegum
húsnæðisskorti í Reykjavík, og á sjö-
unda áratugnum tóku ríki, Reykja-
víkurborg og verkalýðshreyfingin
höndum saman um að útrýma
braggahverfum með byggingu Breið-
holtsins. Fyrirmyndirnar eru því til
staðar.
Við þurfum hvorki að finna upp
hjólið né þurfum við að sætta okkur
við að venjulegt vinnandi fólk sé
kramið undir tannhjólum markaðar-
ins á óbreyttum húsnæðismarkaði.
Við eigum að fara þær leiðir sem hafa
virkað í gegnum tíðina og vinna með
verkalýðshreyfingunni að því að
byggja húsnæði fyrir fólk en ekki
fjármagn.
Húsnæðiskerfi fyrir
fólk, ekki fjármagn
Eftir Líf
Magneudóttur
Líf Magneudóttir
»Eitt mikilvægasta
skrefið sem við get-
um stigið ... er að borgin
taki höndum saman með
verkalýðshreyfingunni
um að endurreisa verka-
mannabústaðakerfið í
nýrri mynd.
Höfundur er oddviti Vinstri-
hreyfingarinnar græns framboðs
í borgarstjórnarkosningunum.
Reykjavíkurborg
hefur lengi látið við
það sitja að þrífa göt-
ur og gangstéttar að-
eins tvisvar á ári,
þrátt fyrir mikla og
viðvarandi svif-
ryksmengun, sem
stundum fer skv.
mælingum langt upp
fyrir heilsuvernd-
armörk. Svo þegar
svo verst lætur er gripið til þess ráðs
að líma óþverrann niður í stað þess að
fjarlægja hann, rétt eins og geyma eigi
hann til síðari óþrifnaðar þegar um
líminguna losnar.
Borgarbúar finna það á eigin skinni,
hvar sem þeir búa, hversu slæmt
ástandið er. Þeir þurfa nær daglega að
ryksuga vistarverur sínar, skúra og
þurrka af, enda berst rykið jafnóðum
inn aftur. Þetta ástand er heilsuspill-
andi, enda liggur rykið stöðugt í önd-
unarfærunum og veldur þar tjóni á
lengri tíma. Þá þarf mun oftar en ella
að þrífa rúður húsanna að
utan og stéttar að
ógleymdum bílunum,
sem alltaf eru með þykku
ryklagi auk þess sem
mun oftar þarf að skipta
um loftsíur og fleira.
Þetta er borgarstjóra
og meirihluta borg-
arstjórnar til háborinnar
skammar.
Rétt er að spyrja borg-
arstjóra, hvort á hans
heimili sé aðeins ryksug-
að tvisvar á ári en óhreinindum þess á
milli sópað undir teppið?
Borgarstjórinn þarf að axla ábyrgð
á óþrifnaðinum með því að biðja borg-
arbúa afsökunar á þessari framkomu.
Kjósendur þurfa að hafa þessa fram-
komu hugfasta í kjörklefanum.
Óþrif í boði
borgarstjóra
Eftir Björn Ólaf
Hallgrímsson
» Vilja kjósendur
áframhaldandi
óþrifnað í borginni?
Höfundur er lögmaður.
Björn Ólafur
Hallgrímsson