Skírnir - 01.04.2010, Page 7
7hvenær varð landnám manna á íslandi?
Eftir að landið er fundið hafa menn kannað það nánar, siglt kring -
um það, haft þar vetursetu og áttað sig á landkostum. Frásagnir
Landnámu af Naddoði, Garðari Svavarssyni og Hrafna-Flóka sýna
vel hvernig það hefur getað gerst, þó að óþarft sé að trúa þeim bók-
staflega í einstökum atriðum. Eins víst er að þetta könnunar- og
undirbúningsskeið hafi tekið áratugi eða jafnvel aldir, meðal annars
af eftirtöldum ástæðum:
• Ísland er langt úti í Atlantshafi, fjarri meginlöndum, og hefur
oft tekið vikur að sigla þangað til dæmis frá Noregi á þessum
tíma. Siglingar takmörkuðust auk þess við nokkra mánuði á
ári.
• Hafsvæðið er meðal þeirra erfiðustu á jörðinni og siglingar
voru því hættulegar, hafvillur tíðar, skipbrot og manntjón.
• Kunnátta í úthafssiglingum var lítil í upphafi og skip þá ekki
alls kostar hentug til þess konar siglinga þó að þau dygðu vel
við strendur og til minni háttar flutninga.
• Náttúrufar á Íslandi hefur verið framandi Norðmönnum og
öðrum Norðurlandabúum: Úthafsloftslag með svölum sumr -
um, skógar smávaxnir, gróðurfar og dýralíf fábrotið, til
dæm is ekkert villt spendýr nema refurinn sem telst ekki einu
sinni ætur. Eldvirkni og jarðskjálftar voru tíð og framandi,
berggrunnur ólíkur þeim norska og svo framvegis.
• Talverðan tíma hefur þurft til að afla þekkingar á hafsvæði
og landi og aðstæðum öllum áður en skipulegt landnám
stórra hópa hefur getað orðið að veruleika.
3. Mótsagnir?
Þessi mynd af því, hvernig tímabundin mannvist á tilteknum stöð -
um hefur smám saman skapað forsendur skipulegs landnáms, þarf
engan veginn að stangast á við frásagnir Íslendingabókar, Land -
námu eða annarra fornra heimilda. Þær tiltaka yfirleitt ekki neinn
tímakvarða um aðdragandann að landnámi þannig að við getum
þeirra vegna vel hugsað okkur að norsk mannvist á Íslandi hafi
byrjað til dæmis á seinni hluta 8. aldar.
skírnir
Skírnir vor 2010 með Guðna-NOTA_Layout 1 19.4.2010 15:23 Page 7