Skírnir - 01.04.2010, Qupperneq 16

í Vatnaöldum við Tungnaá. Þetta lag finnst í jarð vegi víða um land í
tengslum við ýmsar elstu mannvistarleifar landsins. Árlög Græn-
landsjökuls sýndu ótvírætt að þetta gjóskulag hefur fallið árið 871
með óvissu sem nemur aðeins tveimur árum til eða frá. Þess konar
nákvæmni í aldursákvörðun á hlut sem er svo gamall er sjaldséð.
Vegna þessarar sérstöku og óumdeilanlegu nákvæmni gerbreytir
landnámslagið viðhorfum okkar til mannvistarleifa í jörð í grennd
við lagið. Það gerir okkur kleift að draga ýmiss konar ályktanir á
borð við þá að leifar ofan á óröskuðu landnámslagi hljóti að vera
yngri en það, og sömuleiðis torfhnausar þar sem lagið kemur fram.
Ef aðrar athuganir á mannvistarleifum benda til annarrar álykt-
unar en lesa má af landnámslaginu um sjálfan aldur leifanna, verður
að taka á málinu samkvæmt skráðum eða óskráðum reglum og
hefð um um slíkan ágreining milli gagna sem fengin eru með ólíkum
hætti en eru talin eiga við um sama fyrirbæri í veruleikanum. Hver
vísindamaður um sig metur þá þess konar sundurleit gögn og ef til
vill eru einnig gerðar nýjar athuganir og mælingar til að skera úr
ágreiningnum, þangað til vísindasamfélagið nær að lokum sammæli.
En meðan á þessu stendur hlýtur sá sem setur fram gögn sem stang-
ast á við viðtekna heildarmynd að eiga undir högg að sækja nema
hann geti bent á hugsanlegar skýringar á misræminu.
10. Landnám á 7. öld?
Tilefni þessarar greinar er í grein félaga míns Páls Theodórssonar í
Skírni haustið 2009. Þar heldur hann því fram að landnám hafi orðið
allt að því tveimur öldum fyrr en yfirleitt er talið eða um 670 í stað
870. Gögnin sem hann byggir þetta á eru einkum þrenns konar:
A. Geislakolsgreind bein og viðarkol úr fylgsni í Víðgelmi
(Guðmund ur Ólafsson 1998)
B. Geislakolsmælingar á sams konar leifum frá 10 stöðum á
landinu með mældum aldri um og eftir 900 (Ýmsar skýrslur
og greinar frá 1990–2007).
C. Rúmlega 40 geislakolsmæld sýni, mest viðarkol, frá Reykja-
vík og Vestmannaeyjum. Meirihlutinn virðist eldri en 870.
16 þorsteinn vilhjálmsson skírnir
Skírnir vor 2010 með Guðna-NOTA_Layout 1 19.4.2010 15:23 Page 16