Skírnir - 01.04.2010, Blaðsíða 108

Leiðin „inn“ á við: Tengsl menningararfs við kapítalisma
Í bók sinni bendir George Yúdice á að orðið menningararfur hafi
ekki einungis öðlast nýja merkingu á síðustu áratugum, heldur hafi
ný og sterk tengsl myndast á milli menningar og stjórnmála, svo og
á milli menningar og efnahags. Hann minnir jafnframt á að slík vensl
hafi löngum verið til, einungis í annarri mynd.15 Yúdice segir nýtt
viðhorf, sem lítur á menningu sem auðlind, gefa menningar geir -
anum stærra og víðtækara hlutverk en hann hefur áður gegnt. Hann
nefnir í því samhengi mikilvægi UNESCO, Menningar- og mennta-
stofnunar Sameinuðu þjóðanna — en meðal þeirra verkefna sem
UNESCO innir af hendi er að kenna hópum að eiga menningararf:
Að líta svo á að sumt í efnisheimi þeirra hafi aukið gildi umfram
annað, sem sérstakir snertifletir við fortíðina.16 Yúdice bendir á að
þegar slíkar hugmyndir hafi verið kynntar til sögunnar liggi beint
við að hópar nýti sér þetta gildi menningararfsins markvisst í því
skyni að bæta líf sitt í pólitísku og efnahagslegu tilliti.
Árið 2003 ritaði heimspekingurinn Hjörleifur Finnsson grein
um líftækni- og erfðatæknifyrirtækið DeCode í heimspekiritið
Hug, þar sem hann notar kenningar heimspekinganna Michaels
Hardt og Antonios Negri til þess að skoða upplýsingatækni væð -
ingu líftækniiðnaðarins út frá framleiðsluháttum alþjóðlegs síðkapí-
talisma. Í bókinni Empire benda þeir Hardt og Negri á, að á síðustu
þremur til fjórum áratugum hafi mörg samfélög breyst hratt úr
iðnaðarsamfélögum í upplýsingatæknisamfélög: „Átt er við að nýir
framleiðsluhættir verða ráðandi innan stigveldis heimskapítalism-
ans,“17 áréttar Hjörleifur. Þessi umskipti framleiðsluhátta staðsetja
þeir Hardt og Negri við olíukreppuna sem hófst upp úr 1970, er
flest lönd og náttúruauðlindir heimsins höfðu verið opnuð, nýtt og
tengd heimsmarkaðinum. „Mestu skiptir að um þetta leyti verður
ljóst að hin ytri náttúra mun ekki fullnægja vaxtar- og útþenslu-
kröfum kapítalismans,“18 skrifar Hjörleifur. Til þess að koma hjól -
108 bryndís björgvinsdóttir skírnir
15 Yúdice 2003: 9.
16 Valdimar Tr. Hafstein 2006: 315.
17 Hjörleifur Finnsson 2003: 174.
18 Sama heimild: 175.
Skírnir vor 2010 með Guðna-NOTA_Layout 1 19.4.2010 15:24 Page 108