Skírnir - 01.04.2010, Blaðsíða 154

mega auka á þá eldhættu og sprengingarhættu, sem Safna húsinu
með öllum þeim fjársjóðum, er það geymir, stafar þegar af návist
herbúnaðarins.“30 Þá má minna á að mikill fjöldi herflugvéla hafði
viðkomu á Reykja víkur flugvelli sem hafði nokkra hættu í för með
sér enda fórust yfir 40 herflugvélar í bæjarlandi Reykjavíkur á
stríðsárunum.31
Það voru fleiri en starfsfólk Safnahússins sem höfðu áhyggjur af
stríðshættunni — í maí 1942 afhenti Þorsteinn Konráðsson organisti
handritadeild Landsbókasafns tæplega 400 síðna samantekt sína um
íslensk kirkjusönglög sem hann hafði tekið saman í hjáverkum í 47
ár, eða allt frá árinu 1895. Í samantektinni segist hann afhenda safn-
inu verkið vegna „yfirvofandi árásarhættu“.32 Þorsteinn hefur því
greinilega viljað koma æviverki sínu í öruggt skjól.
Að minnsta kosti einu sinni sló óhug á gesti Safnahússins í
stríðinu samkvæmt áðurnefndum sagnaþáttum Kjartans Sveins-
sonar. Einhvern tíma á stríðsárunum fóru gestir á lestrarsal skyndi-
lega að tárast. Einn gestanna stóð þá upp og hrópaði skyndilega
„Eiturgas!“. Þetta olli skelfingu svo allir þustu út og hlupu niður
stigana og húsið stóð eftir mannlaust enda stóð stríðið sem hæst á
þessum tíma og við öllu að búast. En orsökina var að finna á Nátt-
úrugripasafninu sem var annars staðar í húsinu þar sem einhver
hafði verið að sýsla með formalín og önnur efni og hafði lyktin
dreifst um húsið með þessum afleiðingum.33
Erfiðleikar fræðimanna
Fjarvera handritanna dró nokkuð úr notkun á gögnum Landsbóka-
safnsins og töfðu verk ýmissa fræðimanna eins og gefur að skilja. Í
lok apríl 1944, þegar handritasafnið hafði verið að mestu óaðgengi-
legt um fjögurra ára skeið, segir landsbókavörður að þessi fjarvera
valdi fræðimönnum og öðrum notendum safnsins töluverðum
154 bragi þorgrímur ólafsson skírnir
30 ÞÍ. Stjórnarráð Íslands, skjalasafn I. skrifstofu: Landsbókasafn, db. 15 nr. 857
30/5.
31 Þór Whitehead 2002: 194.
32 Lbs 759 fol. Kirkjusöngslög. Safnað hefur Þorsteinn Konráðsson 1895–1938.
33 Kjartan Sveinsson 2005: 143.
Skírnir vor 2010 með Guðna-NOTA_Layout 1 19.4.2010 15:24 Page 154