Skírnir - 01.04.2010, Page 172
VI
Skógar eru meðal helstu heimkynna symbólismans. En skógar af
því tagi sem hýsa symbólísk kvæði finnast vart á Íslandi, vistkerfi
„Únglíngsins“ er að mestu sprottið úr erlendum ljóðheimum. Meðal
frægustu ljóða þessarar tegundar er „Síðdegi skógar púk ans“18 eftir
Mallarmé, sem ósennilegt er að Halldór hafi þekkt, enda eru kvæðin
mjög ólík þó svo ýmsir þættir séu þeim sameiginlegir. Sviðsettir
draumar eru svo annað eftirlæti symbólista. Draumkennd lýrík.
Meðal sviðsbúnaðar og leikmuna sem tíðkast í ljóðum symból-
ista eru skógar, lystigarðar, tjarnir, lindir, eðalsteinar og goðsagna-
heimar af ýmsu tagi.19 Til að mynda eru Narkissosarsagnir vinsæl
yrkisefni og stef sem þeim tengjast, svo sem vatn, speglar og speg-
ilmyndir, erótískir draumar, unglingurinn sem lýtur yfir vatnið
(l’Éphèbe penché sur l’eau),20 myndbreytingar af ýmsu tagi, til
dæmis Narkissos sem breytist í blóm (narsissu). Efnislega má því
sjá snertifleti við „Únglínginn í skóginum“ til viðbótar við þá stefnu
„að valda hughrifum fyrir hreims sakir og hljómrænnar notkunar
orða“ sem Halldór kallaði svo og minnst var á í upphafi.
Um symbólismann mætti skrifa langt mál. Það verður þó ekki
gert hér en telja verður að til hans og fyrirrennaranna í hópi franskra
skálda á seinnihluta nítjándu aldar megi rekja upphaf nútímaljóð -
listar. Árið 2007 voru 150 ár liðin frá því að Les fleurs du mal eftir
Charles Baudelaire kom út. Bókin var á margan hátt tímamótaverk,
og lagði meðal annars grunn að þeirri stefnu sem hér ræðir um og
seinna var farið að kalla symbólisma, en franski symbólíski skálda-
skólinn varð þó reyndar ekki til — með formlegum hætti og stefnu-
yfirlýsingu — fyrr en 1886 eða tæpum þrjátíu árum síðar. Gott
dæmi um þetta forstig symbólismans er sonnetta Baudelaires „Cor-
respondances“. Fyrsta erindið hljóðar svo í þýðingu Helga Hálf-
danarsonar:
172 þorsteinn þorsteinsson skírnir
18 „L’après-midi d’un faune“ (1876).
19 Hér er einkum stuðst við bókina Le symbolisme eftir J.-N. Illouz (2004: 11–12,
109–115).
20 J.-N. Illouz 2004: 110.
Skírnir vor 2010 með Guðna-NOTA_Layout 1 19.4.2010 15:24 Page 172