Skírnir - 01.04.2010, Qupperneq 175

175mig dreymdi ég geingi útí skóg
„þær dulrænutilhneigingar sem voru samgrónar Halldóri Laxness
frá fyrsta fari“.31
*
Það sem segir um symbólisma hér að framan gildir einkum um
stefnuna í Frakklandi, upphaf hennar og blómaskeið. Hún byrjaði
þar sem andóf gegn natúralisma og skynsemishyggju annarsvegar
og formfestu Parnass-skáldanna hinsvegar. Ræturnar hafa meðal
annars verið raktar til þýsku rómantíkurinnar og til Edgars Allan
Poe sem mikil áhrif hafði á frönsk skáld, bæði Baudelaire, Mal-
larmé og Valéry. Smám saman breiddist stefnan svo út um alla Evr-
ópu. Í Þýskalandi og Austurríki teljast til hennar svo kunn skáld
sem Stefan George (sem sótti hina frægu þriðjudagsfundi heima hjá
Mallarmé í rue de Rome), Hugo von Hofmannsthal og Rainer
Maria Rilke. Af enskumælandi skáldum sem greina má einkenni
symbólisma hjá má nefna W.B. Yeats, T.S. Eliot og Wallace
Stevens. Í Þýskalandi og á Norðurlöndum hefur stefnan gjarna
verið kölluð nýrómantík og hjá sumum skáldanna bætast þá við
þættir sem ekki þekkjast í franska symbólismanum, svo sem
hetjudýrkun. Hugtakið nýrómantík er reyndar óljóst og hefur sætt
vaxandi gagnrýni í Þýskalandi. Fyrir skömmu kom út viðamikil
könnun á ellefu íslenskum skáldum sem kenna má við symból-
isma.32 Henni er þó ekki ætlað að vera tæmandi úttekt á þeim þætti
skáldskapar okkar og þar vantar ljóð sem ættu þar tvímælalaust
heima að mínum dómi. Af skáldum annarstaðar á Norðurlöndum
skoða ég lítillega norska symbólistann Sigbjørn Obstfelder hér á
eftir.
VII
Af hvaða skáldum lærði Halldór Kiljan Laxness? Það er áleitin
spurning. Í greinargerð með ljóðunum í eftirmála Kvæðakvers
(1949) kveðst hann hafa verið snortinn af súrrealismanum í upphafi,
og sjá megi þess „glögg merki bæði í Únglíngnum í skóginum og
skírnir
31 Sigfús Daðason 2000: 122.
32 Örn Ólafsson 2008.
Skírnir vor 2010 með Guðna-NOTA_Layout 1 19.4.2010 15:24 Page 175