Skírnir - 01.04.2010, Page 202

þannig mjög til nútímamanna sem eru oft hræddir við aðra menn
og smit af ýmsu tagi.67
Áður en Víga-Hrappur deyr er hann ójafnaðarmaður sem vill
aldrei „láta sinn hlut“ og „ágangssamr við nábúa sína“.68 Fyrir and-
látið eykst ofsi hans enn frekar, hann gerist „úrigr viðreignar“ og
heldur áfram að veita nábúunum ágang. Eftir andlátið magnast hann
enn frekar: „En svá illr sem hann var viðreignar, þá er hann lifði, þá
jók nú miklu við, er hann var dauðr.“69 Hrappur er hálfu verri en
áður en samt er hann sami maður og hið sama gildir um Þórólf
bægifót, illska hans og ágengni er ævinlega fyrir hendi en magnast
svo upp í ellinni og enn frekar þegar hann er látinn og tekur að
ganga aftur.70 Líta má á sögu hans sem táknsögu um erfið gamal-
menni og tregðu þeirra til að láta völd sín og áhrif af hendi og ég
hef áður bent á að margt er líkt með draugum og gamalmennum
eins og þeim er lýst í ýmsum miðaldaritum.71 Saga Þórólfs er ein
rækilegasta íslenska draugasagan frá miðöldum og þar koma fram
flest lykilatriði tengd íslenskum miðaldadraugum. Það eru líka fáar
íslenskar miðaldafrásagnir órækari um draugasmit eða vampírisma.
Í frásögninni um Þórólf bægifót kemur skýrt fram hversu mjög
hann hatar og fyrirlítur alla sem eru yngri en hann og einkum son
sinn,72 en eftir andlátið umpólast það hatur í hatur draugsins á lif-
endum.73 Öfugt við Víga-Hrapp er ekki skýrt hvers vegna Þórólfur
gengur aftur; það leynir sér ekki í Laxdæla sögu að Hrappur hefur
beinlínis ráðgert að ganga aftur til að ráða lendum sínum áfram. En
hvers vegna gengur Þórólfur aftur? Í sögunni kemur óánægja Þór -
ólfs skýrt fram; endurtekið er hversu illa honum líkar flest það sem
gerist og einkum er hann óánægður með sinn hlut. Ósáttur maður
202 ármann jakobsson skírnir
67 Þetta sést vel á vinsældum svokallaðra zombía-kvikmynda í nútímanum. Zombíar
þessir eru dæmigerðir fyrir „ódauðar“ óvættir og ekki ósvipaðir draugum eða
vampírum. Eitt megineinkenni þeirra er árásargirni og þeir smita gjarnan fórn-
arlömb sín fremur en að verða þeim að bana.
68 Laxdæla saga 1934: 19–20.
69 Sama rit: 39.
70 Eyrbyggja saga 1935: 81. Sbr. Ármann Jakobsson 2005: 297–325.
71 Ármann Jakobsson 2005: 321–325.
72 Ármann Jakobsson 2005: 299.
73 Þetta er alþekkt hegðun drauga eftir siðaskipti líka eins og Jón Árnason lýsir (Ís-
lenzkar þjóðsögur og æfintýri I 1862: 245).
Skírnir vor 2010 með Guðna-NOTA_Layout 1 19.4.2010 15:24 Page 202