Skírnir - 01.04.2010, Side 204

Áður en Arnkell, sonur Þórólfs, brýtur lík föður síns á bak aftur
varar hann alla við því „at ganga framan at honum“.82 Hér er vænt-
anlega á ferð hugmyndin um illt augnaráð hvers kyns óvætta og eru
hér enn vensl milli drauga og galdramanna.83 Um illt augnaráð drauga
þarf ekki að fjölyrða, þess er sjaldan getið í Íslendingasögum en þeim
mun eftirminnilegra er tilvik Gláms sem nær að blundskaka augunum
á Gretti og bölva honum áður en Grettir gengur frá honum.84
Ef til vill má skilja Eyrbyggju þannig að Arnkell geri ekki viðeig-
andi ráðstafanir við andlát Þórólfs. Hann heggur höfuðið ekki af og
leggur það milli þjóa. Ekki brennir hann líkið heldur og fyrst í stað
grefur hann líkið of nálægt mannabyggð. Þórólfur fer enda fljótlega
á stjá, ekki er lengur óhætt að vera úti þegar sól er sest og yxnin sem
hann kom nálægt eftir dauðann verða „trollriða“. Hér er komið að
mikilvægu einkenni tilberadrauga og vampíra yfirleitt, þeir leggjast
á menn og markmiðið er að „trylla“ þá eða „æra“, þ.e. færa þá yfir
í sinn heim og gera sér líka. Það á ekki síst við um Þórólf sem fljót-
lega fer að safna fylgismönnum. Fyrstur er smalamaður einn sem
finnst „kolblár“ og fer svo fljótlega að sjást í fylgd með Þórólfi. Blái
liturinn er ekki sjaldgæfur í miðaldadraugasögum og verður ræddur
nánar síðar í greininni.
Þessi frásögn um Þórólf og frásögn af Fróðárundrum síðar í
Eyrbyggja sögu eru líklega skýrustu dæmin um draugafaraldur þar
sem höfuðáherslan er á smitið en raunar er eins konar smit einnig á
ferðinni í frásögninni um Glám í Grettis sögu.85 Þetta er harla ólíkt
draugum eins og Hrappi og haugbúunum sem virðast ekki hafa
neinn áhuga á að safna fylgismönnum en slík smitberatröll eru vel
þekkt úr ýmiss konar þjóðtrú og má þar nefna hinar rúmensku
vampírur síðari alda.
Að lokum flytur Arnkell Þórólf lengst upp á Vaðilshöfða og
síðan hefur draugurinn hægt um sig meðan Arnkell lifir; sonurinn
hefur náð að sýna vald sitt yfir föðurnum. Honum er hins vegar alls
204 ármann jakobsson skírnir
82 Eyrbyggja saga 1935: 92.
83 Sbr. Eyrbyggja sögu 1935: 92 nmgr. 2 (Einars Ólafs Sveinssonar).
84 Grettis saga 1936: 121–122.
85 Þegar Glámur sigrast á hinni fyrri meinvætti í Forsæludal smitast hann og tekur
við hlutverki hennar en „við þá meinvætti hefir aldri vart orðit síðan“ (Grettis
saga 1936: 112).
Skírnir vor 2010 með Guðna-NOTA_Layout 1 19.4.2010 15:24 Page 204