Skírnir - 01.04.2010, Side 214

Það er því hæpið að kalla ágengt framferði athafnamanna sið blindu eða
siðleysi, jafnvel geðrænt vandamál, þegar hið frjálsa fram tak og frelsi fjár-
magnsins er blátt áfram forsenda alls kerfisins. Það er sömuleiðis fráleitt að
ætla að skella skuld af frekju þeirra á uppeldi og skóla eins og stundum
hefur heyrst. Hvernig ættu vesælir kennarar að geta hamlað gegn megin-
straumi samfélagsins sem innrætir hverju einasta barni að æðsta takmark í
lífinu sé að græða peninga og til þess þurfi um fram allt að vera útsjónar-
samur? Viðskiptaráð hvers lands gæti hæglega sakað kennara um að spilla
æskulýðnum með áróðri ef þeir leyfðu sér að andæfa þessu sjónarmiði.
Jafnvel þótt svo vildi til að mikill meirihluti athafnamanna áform aði að
fara eftir einhverjum reglum um svonefnt viðskiptasiðferði, yrðu alltaf ein-
hverjir til að fiska á lagalega gráu svæði. Hætt er við að sumir þeirra næðu
forskoti á aðra. Fjármálamisferli er því miður einn af ásæknum fylgifiskum
markaðskerfisins sem erfitt er að kljást við hvar sem er í heiminum. Því er
ekkert undarlegt þótt grandvarir menn í eðli sínu láti freistast til að róa á
sömu mið til að verða ekki undir í samkeppninni.
Það þurfti því ekki að vera einbert siðleysi útrásarvíkinga og handbenda
þeirra innan stjórnkerfisins sem olli hruni í íslensku efnahagslífi fyrir rúmu
ári. Þeir hafa sjálfsagt ekki gert annað en fara eftir því sem þeir töldu að
samkvæmt kerfinu væri leyfilegt og jafnvel æskilegt.
Stjórnmál
Efnahagslegir möguleikar fjármálamanna fram yfir aðrar starfstéttir valda
því að í krafti auðsins ráða sterkustu samtök þeirra yfirleitt mestu um
stjórnarstefnu hvers lands og raunar í heiminum öllum. Stjórnmál eru í
innsta eðli sínu ekkert annað en barátta hagsmunahópa um skiptingu
þjóðartekna. Sífellt er ástæða er til að árétta þessi grundvallarsannindi sem
sjaldan sést haldið á loft. Þau eru samnefnari sem allar hinar fjölmörgu birt-
ingarmyndir stjórnmálanna ganga upp í. Þegar grannt er skoðað reynast
nefnilega hvers konar kenningar og ismar um stjórnmál ekki annað en yfir -
borðsgárur miðað við þetta grundvallaratriði, hversu margir doðrantar sem
um vandamál samfélagsins hafa verið skrifaðir í nokkrar aldir, oft reyndar
af bráðsnjöllum höfundum.
Stjórnmálaflokkar nútímans hafa yfirleitt verið stofnaðir af fólki og
fyrir tækjum sem töldu sig í stórum dráttum eiga sameiginlegra hagsmuna
að gæta. Það geta verið kaupsýslumenn, verktakar, iðn rekendur, útgerðar -
menn, bændur eða launamenn. Sterkastir eru oft ast þeir sem hafa fjármagn
áðurnefndra forskotshópa á bak við sig. Tilgangurinn er að koma sem
214 árni björnsson skírnir
Skírnir vor 2010 með Guðna-NOTA_Layout 1 19.4.2010 15:24 Page 214