Skírnir - 01.04.2015, Page 123

123þátttaka borgara í ákvarðanatöku …
undirstrikaði mikilvægi þess að efla þátttöku borgara og væri til-
lagan „tilraun til að nálgast kröfu úr þjóðfélaginu um að gerðar
verði breytingar á stjórnarskránni sem koma meira til móts við sjón-
armið hins almenna borgara og þátttöku hans“ (Ellert B. Schram
2009).
Sumir þingmenn vísuðu í „stjórnkerfishrun“ í ræðum sínum og
töldu að kosning til stjórnlagaþings væri eðlileg viðbrögð við van-
trausti á þingmenn og mikilvæg til þess að styrkja lýðræðið: „Við
höfum sýnt í haust að Alþingi var ekki traustsins vert,“ sagði Helgi
Hjörvar og taldi að með því að framselja vald þingsins væri það að
axla ábyrgð og í því fælist viðurkenning á því að Alþingi hefði
„brugðist“ (Helgi Hjörvar 2009). Steingrímur J. Sigfússon ræddi
um „kröfuna um lýðræði“ og sagði að hér væri á ferð „hluti af þeim
lýðræðisumbótum sem eru tilraun til að ná aftur sáttum í íslensku
samfélagi“ (Steingrímur J. Sigfússon 2009). Eygló Harðardóttir tók
í svipaðan streng og sagði að með hruninu hefði myndast gjá milli
þings og þjóðar, gjá sem ekki yrði „brúuð nema með breytingu á
stjórnarskipulagi landsins. Þjóðin treystir ekki lengur Alþingi og
án gagnkvæms trausts verða allar okkar aðgerðir og allar okkar áætl-
anir um uppbyggingu landsins einskis verðar“ (Eygló Harðardóttir
2009). Hún taldi stjórnlagaþing til þess fallið að byggja upp traust
aftur milli Alþingis og þjóðarinnar. Þá taldi Atli Gíslason ótvírætt
að frumvarpið væri „til styrktar lýðræðinu“ (Atli Gíslason 2009).
Áhersla á aukið lýðræði var ítrekað í nefndaráliti meirihluta sér-
nefndar sem var afgreitt 1. apríl 2009 þar sem það var sögð „skýlaus
krafa almennings að þátttaka hans í ákvarðanatöku í veigamiklum
málum sé tryggð“.
Af þessum dæmum má sjá að hugmyndir stjórnmálamanna í
umræðum um lögin um stjórnlagaþing birta þá sýn á lýðræði að
færa skuli valdið beint til almennings með möguleika á beinni þátt-
töku í ákvarðanatöku og kosningum um einstök mál. Fyrrnefnda
atriðið var stutt dæmum úr íslensku samfélagi þar sem borgarar
skipulögðu margvíslega atburði eins og þegar hefur verið nefnt.
Á mánuðunum eftir bankahrunið átti sér stað margvísleg um -
ræða um gildismat þjóðarinnar sem tengdust ekki mótmælum á
Austurvelli. Ein áhugaverð tilraun var gerð þegar haldinn var þjóð -
skírnir
Skírnir vor 2015.qxp_Layout 1 16.4.2015 15:47 Page 123