Skírnir - 01.04.2015, Page 128

tókst ekki þegar á reyndi að umbreyta ríkisvaldinu sjálfu eða breyta
stjórnkerfinu. Raunverulegar lýðræðislegar breytingar verða að ná
inn í stjórnmál og stjórnkerfi til þess að hafa áhrif og því er mikil-
vægast að hafa vel skipulagt ríkisvald þar sem öflugur borgaralegur
vettvangur þrífst samhliða. Kumar (1993: 388) heldur því fram að
reynslan sýni að það sé ekki endilega eftirsóknarvert að styrkja hinn
borgaralega vettvang heldur felist raunveruleg lýðræðisþróun í því
að styrkja lýðræðislegar stofnanir samfélagsins.
Þó að borgaralegur vettvangur hafi tilhneigingu til að styrkjast
þegar ríkisvaldið veikist, eins og raunin var hér á landi, hefur ríkis-
valdið veruleg áhrif á það hvernig hinn borgaralegi vettvangur er
upp byggður og hvernig hann þróast (Dryzek 2000: 81). Þannig
setur ríkisvaldið eða löggjafinn hinum borgaralega vettvangi ramma
eða leggur grunn að samfélaginu sem gefur svigrúm fyrir mismun-
andi öflugan og skipulagðan vettvang. Við venjulegar aðstæður þró -
ast þessi svið samhliða en ekki í andstöðu hvort við annað. Í þeim
tilvikum þegar ríkið verður of sterkt er hætt við að hinn borgaralegi
vettvangur verði að engu en dragi aftur á móti um of úr styrk ríkis-
valdsins gagnvart borgaralegum vettvangi er hætt á upplausn eða
stjórnleysi (Post og Rosenblum 2001: 11). Hér er því ekki um tvö
algjörlega aðskilin svið að ræða heldur tengjast þau með mikil-
vægum hætti og réttast væri að lýsa því svo að ríkisvaldið afmarki
hinn borgaralega vettvang. Stjórnarskrármálið verður að meta í
þessu ljósi. Breytingar á stjórnarskránni eru samkvæmt núgildandi
stjórnarskrá í höndum löggjafans og því varð hann að setja stjórn-
lagaþingi/ráði ramma eða grundvöll til að starfa eftir. Alþingi var í
vissum skilningi að færa vald sitt um sinn til borgaranna og miklu
skipti hvernig staðið var að undirbúningi þeirrar vinnu og hvert
markmið hennar væri.
3. Hvað fól verkefnið í sér?
Þótt hvatinn að stjórnarskrárbreytingum hafi að hluta til komið frá
almennum borgurum gátu þær ekki orðið nema fyrir atbeina
Alþingis. Eins og fyrr var getið var frumvarp um stjórnlagaþing fyrst
lagt fram á Alþingi 4. mars 2009 en endurskoðuð tillaga lögð fram
128 salvör nordal skírnir
Skírnir vor 2015.qxp_Layout 1 16.4.2015 15:47 Page 128