Skírnir - 01.04.2015, Page 132

þjóðar atkvæðagreiðslur hafi minna vægi í huga kjósenda þar sem
umræða þjóðþingsins er eftir. Slíkar kosningar séu því líkari skoð -
anakönnun en endanlegri niðurstöðu í þeirra huga (Setälä 2006:
710). Sama á við um hvaða aðra ráðgefandi nefnd eða þing sem
stjórn völd ákveða að setja á fót, slík ráðgjöf er veitt áður en eigin-
leg umræða á sér stað meðal stjórnvalda og því er endanleg ákvörð -
un og ábyrgð í þeirra höndum. Þrátt fyrir þessa grund vallarbreyt-
ingu á frumvarpinu ræddu margir um stjórnlagaþingið líkt og það
hefði vald til að setja stjórnarskrá sem þjóðin gæti samþykkt án
aðkomu þingsins. Þessi umræða breyttist ekki eftir að stjórnlagaráð
var skipað beint af Alþingi þó að ráðgjafarhlutverkið yrði skýrara
með því fyrirkomulagi.13
Í öðru lagi hafði upphaflegt ákvæði um bindandi þjóðar-
atkvæðagreiðslu það í för með sér að ekki þurfti að útfæra sérstak-
lega hlutverk Alþingis því það hafði ekkert um breytingarnar að
segja. Með því að fella þetta ákvæði út og gera stjórnlagaþingið ráð -
gefandi gagnvart Alþingi var staða þingsins gjörbreytt. Þessi breyt-
ing kallaði á að mótað væri nýtt ferli um það hvernig Alþingi tæki
við tillögum stjórnlagaþingsins að því loknu, til dæmis að sam-
komulag lægi fyrir í þinginu um helstu vörður í slíku ferli. Engin til-
raun var gerð til að móta sýn um það hvað við tæki að loknu starfi
stjórnlagaþings/ráðs, hvernig hagað yrði umsögnum um tillögurnar,
um tímamörk eða hvort halda ætti þjóðaratkvæðagreiðslu og þá
hvenær. Enda fóru leikar svo að þá upphófst langvinnt þref um
næstu skref og niðurstaðan varð fálmkennd og ómarkviss.
132 salvör nordal skírnir
13 Skipun stjórnlagaráðs átti að skýra tengsl ferlisins við Alþingi. Í reynd var fram-
kvæmdin misvísandi. Ólíkt lagafrumvarpinu um stjórnlagaþing sem forsæt-
isráðherra flutti voru nú þrír þingmenn flutningsmenn ályktunar Alþingis um
skipun stjórnlagaráðs, þær Álfheiður Ingadóttir, Birgitta Jónsdóttir og Valgerður
Bjarnadóttir. Sjá http://www.althingi.is/altext/139/s/0930.html. Skipan fulltrúa
fór þannig fram að þeim sem náðu kjöri á stjórnlagaþing var boðið sæti í stjórn-
lagaráði en það boð var hvorki borið fram af æðstu stjórn þingsins, þ.e. forseta
Alþingis eða forsætisnefnd, né af þingmönnum eða þingnefnd heldur var
boðsbréf um sæti í stjórnlagaráði undirritað af undirbúningsnefnd um stjórn-
lagaþing. Svo virtist sem Alþingi vildi sem minnst að þessu koma. Þetta lagði sitt
af mörkum til þess að heildarferlið var í lausu lofti í 20 mánuði eftir að Alþingi
fékk tillögu stjórnlagaráðs í hendur.
Skírnir vor 2015.qxp_Layout 1 16.4.2015 15:47 Page 132