Skírnir - 01.04.2015, Blaðsíða 198

Reynir Axelsson (2011) komst að eftirfarandi niðurstöðu í hár-
beittri athugun sinni á ákvörðun Hæstaréttar: „Eini raunverulegi
og eini verulegi annmarkinn á kosningunni var að Hæstiréttur
eyðilagði hana með ákvörðun sem hvílir á sannanlega röngum for-
sendum og byggist á hæpnum réttarheimildum.“5 Ákvörðun
Hæsta réttar um að ógilda kosningarnar til stjórnlagaþings gæti
orðið jafnafdrifarík hér heima og ákvörðun Hæstaréttar Bandaríkj-
anna var fyrir bandarískt samfélag, þegar George W. Bush var afhent
forsetaembættið árið 2001 með fimm atkvæðum gegn fjórum sem
skiptust eftir flokkslínum (atkvæðum fimm dómara tilnefndum af
forseta repúblikana gegn atkvæðum fjögurra dómara tilnefndum af
forseta demókrata). Um þá ákvörðun sagði John Paul Stevens, dóm-
ari sem þjónað hefur einna lengst allra dómara í sögu Hæstaréttar
Bandaríkjanna: „Þótt við munum líklega aldrei vita með vissu hver
sigraði í forsetakosningunum í ár, þá vitum við fyrir víst hvað
tapaðist. Það er traust þjóðarinnar til dómara sem óvilhallra gæslu-
manna laga og réttar.“6
Alþingi brást við ákvörðun Hæstaréttar með því að bjóða þeim
25 fulltrúum sem náðu kjöri að skipa þá í stjórnlagaráð. And -
stæðingar stjórnarskrárumbóta voru himinlifandi yfir ógildingunni,
vefengdu lögmæti ráðsins og kölluðu skipun þess „árás á Hæsta-
rétt“ („Reykjavíkurbréf “ 2012). Fulltrúarnir 25 voru meðal annars
198 þorvaldur gylfason skírnir
5 Öryrkjabandalag Íslands kærði forsetakosningarnar 2012 vegna samsvarandi
meintra galla á framkvæmd. Hæstiréttur hafnaði kröfum Öryrkjabandalagsins um
ógildingu kosninganna og vísaði í 3. mgr. 120. gr. laga um kosningar til Alþingis,
um að ekki beri að ógilda kosningar nema ágallar hafi haft efnisleg áhrif á niður -
stöðu kosninganna. Lagagreinin var sögð gilda um forsetakosningarnar þó að ekki
væri vísað til hennar í lögum um forsetakjör. Bæði í lögum um forsetakosningar
og lögunum sem sett voru um kosningar til stjórnlagaþings var vísað til laga um
kosningar til Alþingis og sagt að þau giltu eftir því sem við ætti. Eitt gilti þó um
forsetakosningarnar og annað um kosningar til stjórnlagaþings, að mati Hæsta-
réttar. „Þannig að þetta eru svolítið misvísandi skilaboð úr efstu stöð,“ sagði
Ragnar Aðalsteinsson lögmaður, sem rak málið fyrir Öryrkjabandalagið. Heim-
ild: http://www.visir.is/haestirettur-ad-bua-til-nyja-meginreglu-/article/20121207
29493.
6 Sjá einnig Dershowitz 2002. Fjöldi svarenda í könnun Gallup, sem sagðist bera
mjög mikið eða mikið traust til Hæstaréttar, féll úr 50% á síðari hluta 10. áratugar
síðustu aldar í 30% um mitt ár 2014.
Skírnir vor 2015.qxp_Layout 1 16.4.2015 15:47 Page 198