Skírnir - 01.04.2015, Side 297

297hvergi finnst líkaminn …
í náttúrunni? Hverjar eru vistarverur mannsins? Hver eru ummerki
mannsins? Hver eru tengsl manns og náttúru?
Þegar við lesum í þessi tákn þá styðjumst við við aðra aðferð en
þá að leita eftir sameiginlegum samnefnara. Við styðjumst við inn-
byggða eiginleika frásagnarformsins og við upplifum einhvers
konar upphaf, ris og fall. Elstu myndirnir í Lucid birtust á sýning-
unni Mirrored Landscapes frá 1996. Þar hefur Hrafnkell tekið
myndir af íslensku hrauni og speglað þær um miðlæga samhverfu
svo úr verður furðumynd. Þá minna þær á einhvern hrylling úr
myndum Hieronymus Bosch. Tröllakirkjur. Álfakirkjur. Og sú
áhrifamesta minnir mann á krossfesta skrokka úr sláturhúsi Francis
Bacon. En lengra gengur Hrafnkell ekki í því að fjalla með beinum
hætti um líkama mannsins í bókinni. Í næstu seríu þar á eftir, frá
árinu 1998, er stefnan tekin til móts við náttúruna — facing landsca-
pes. Og þar sjást engin ummerki mannsins né líkami hans. En fyrir
miðju hverrar myndar, sem er tekin af þokukenndu landslagi, mótar
fyrir glugga sem rýfur samhengið með því að vera eins og um-
hverfið en aðeins á skjön við það.
Í hverri ljósmyndaseríu á fætur annarri er samband manns og
náttúru skoðað. Líkami mannsins er hvergi sjáanlegur en maður-
inn er þó alltaf nálægur á myndunum. Honum er lýst út frá vistar-
verum sínum — í umhverfi sínu hvar ummerki hans renna saman við
náttúruna þar til ekki er hægt að greina þar á milli. En sú saga dregur
upp mynd af hryllingi og angist. Ekki í því sem birtist fyrir framan
myndavélina heldur í hinu, að hinum megin við ljósopið er eitthvert
tóm, einhver hringiða sem er við það að gleypa allan heiminn. Því
er síðasta ljósmyndaserían í bókinni, revelation frá 2014, ef til vill sú
sem mun vera hvað mest umdeild. Myndirnar eru af bóluplasti sem
svífur ofan í sjávardjúpinu á milli ljóss og skugga. Hér kemst Hrafn-
kell einna næst fagurfræði rómantísku aldarinnar og það ríkir ekki
sama jafnræði á fletinum og í flestum myndum hans. Efnisivalið er
bóluplast en plast er auðvitað ein skýrasta birtingarmynd þess
hvernig maðurinn býr til nýtt efni úr lífrænum afurðum náttúr -
unnar. Orðsifjar plasts má rekja til „móts“ eða „tilbúnings“. En plast
skírskotar einnig til yfirborðs og flatneskju. Bóluplast er því eins
konar þversögn því hver bóla geymir sitt eigið djúp, sinn eigin geim.
skírnir
Skírnir vor 2015.qxp_Layout 1 16.4.2015 15:47 Page 297