Skírnir - 01.04.2016, Qupperneq 67

67birtingarmyndir íslams
flóttamannastraumi síðastliðin misseri (Todenhöffer 2013: 301–
302).
Bækur Todenhöffers og Lüders eru skrifaðar með breiðan les-
endahóp í huga og bera þess merki að höfundarnir hafa mikla
reynslu sem fréttamenn og fréttaskýrendur. Mikill kostur er að
skoðun höfunda er frá upphafi skýr og lesendur eiga því gott með
að taka afstöðu til hennar.
Allsnúnari efnistök einkenna rit heimspekingsins Slavojs Žižek
(2015a, 2015b) sem hann skrifar í kjölfar fjöldamorðsins á starfs-
mönnum tímaritsins Charlie Hebdo 7. janúar 2015. Í þeim greinir
hann viðbrögð Vesturlandabúa við íslamistum og þeirri hug-
myndafræði sem þeir réttlæta gjörðir sínar með. Samfélög hins ís-
lamska heims hafa þurft að mæta og aðlagast hratt nútímanum og
þar með vestrænni menningu. Innan þeirra hefur, að mati Žižeks,
ekki tekist að vinna með heimsmynd nútímans og miðla á milli
þessara hugmyndaheima enda hefur þar þótt nægjanlegt að nýta sér
með yfirborðslegum hætti vissa þætti nútímaheimssýnar. Á sama
tíma leita menn aftur til ímyndaðrar fortíðar og halda fram svo-
kölluðum íslömskum sannleika gegn lygum vestrænnar menningar,
einkum íslamskir bókstafstrúarmenn (Žižek 2015a: 41).8
Vestræn menntaelíta hefur að mati Žižeks ekki viljað horfast í
augu við þennan vanda og í sjálfhverfu sinni ekki tekist á við þessar
andstæðu heimsmyndir. Hún láti sér nægja þá skýringu að íslamistar
og íslamisminn séu einungis viðbrögð við kúgun Vesturveldanna
sem múslímar, sem setjast að á Vesturlöndum, upplifi einnig þar.
Žižek hafnar slíkum skýringum og vísar til blökkumanna í Banda-
ríkjunum. Þeir hafa liðið mun meira óréttlæti en múslímar en þrátt
fyrir það grípi þeir ekki til skipulagðra hryðjuverka (Žižek 2015a:
10, 2015b: 15–30). Þegar á þetta er bent, bregðist menntaelítan
jafnan við með klisjunni: „Hver þykjumst við vera hér á Vestur-
löndum, sem höfum leitt hörmungar yfir þriðja heiminn, að við for-
dæmum slík viðbrögð?“ Við það bætist ótti „falskra vinstrimanna
skírnir
8 Í sama streng tekur tyrkneski lýðræðissinninn og kvenréttindakonan Ece
Temelkuran (2015: 138–140) og talar í þessu samhengi um „Dubaíseringu“ Tyrk-
lands eða flótta inn í neyslu- og verslunarmiðstöðvahyggju.
Skírnir vor 2016.qxp_Layout 1 18.4.2016 12:59 Page 67