Skírnir - 01.04.2016, Page 82
sér dómsvald og framfylgt þeim dómi eins og í svokölluðum
„heiðursmorðum“16 eða aftökum á þeim sem hafa kastað trúnni. 5)
Og loks ber að segja skilið við hugmyndina um heilagt stríð (Hirsi
Ali 2015: 266–267, sbr. 37, 71, 92, 105–110, 2007: 23–29).
Ayaan Hirsi Ali fylgir hér áherslum upplýsingarinnar, m.a.
innan kantískrar heimspeki, en segja má að þær myndi grundvöll
vestrænna lýðræðissamfélaga. Um er að ræða vægi gagnrýninnar
hugsunar fyrir vísindasamfélagið og mannréttindi. Þau eru ekki
áunnin réttindi, heldur sjálfgefinn réttur allra manna. Hlutverk sam-
félagsstofnana er að standa vörð um þessi réttindi og mynda farvegi
til að tryggja þau. Þau eiga að gilda undantekningarlaust eins og
kemur m.a. fram í Mannréttindayfirlýsingu Sameinuðu þjóðanna.
Að mati Hirsi Ali (2015: 241–246) eru gagnrýnar sögurannsóknir á
trúartextum íslams ein leið til að tryggja þessa arfleifð.
Hamed Abdel-Samad, Seyran Ateş og Ayaan Hirsi Ali njóta
bæði virðingar og vekja andúð fyrir greiningar sínar og skoðanir á
íslam. Það segir sitt að þau hafa öll verið lýst réttdræp, þeim hótað
lífláti og jafnvel verið sýnt banatilræði en daglegum störfum sínum
geta þau einungis sinnt undir lögregluvernd. Ef til vill skýrir sú stað-
reynd sterkan pólitískan undirtón í ritum þeirra.
Í Þýskalandi er sú rödd líka áberandi að varast beri að túlka og
meta íslamskt samfélag og trúararfleifð í gegnum gleraugu íslam-
ista. Um þessa hættu hafa verið haldin fjölmörg málþing og bækur
ritaðar til að draga upp margbreytilegri mynd af íslam innan hins
vestræna heims.
5 Fjölbreytileiki, greining og gagnrýni
Vandinn sem menn glíma hér við er að í samfélagi nútímans er
ómögulegt að yfirfæra sýn eins trúarhóps eða hugmyndastefnu yfir
á allan veruleikann og krefjast þess að samfélagið lúti henni. Í þessu
82 sigurjón árni eyjólfsson skírnir
16 Hugtakið „heiðursmorð“ er umdeilt en alla jafna er með hugtakinu verið að vísa
til morðs sem er skipulagt og beinist sérstaklega að stúlkum og konum sem, að
áliti gerandans og fjölskyldu hans, hafa skaðað heiður fjölskyldunnar. Sjá Leich
2009: 156.
Skírnir vor 2016.qxp_Layout 1 18.4.2016 12:59 Page 82