Skírnir - 01.04.2016, Síða 87

87birtingarmyndir íslams
Sýrlandi með því að setja Tyrkjum og Sádi-Aröbum á svæðinu stól-
inn fyrir dyrnar — ef efnahagslegar forsendur réðu ekki ferðinni.
Gegn kapítalisma síðnútímans vill Žižek virkja þau gildi sem sett
voru fram með upplýsingunni og í frönsku byltingunni. Hins vegar
leynist vandinn einnig í hugmyndakerfi íslams og sögulegri þróun
trúarinnar sem þarf að gera upp við með opinskárri umræðu.
Í skrifum Vesturlandabúa sem eiga uppruna sinn að rekja til
landa hins íslamska heims beinist gagnrýnin jafnt að þeim hug-
myndum sem Vesturlandabúar hafa gert sér um íslam og hvernig
þeir hafa í skjóli þeirra fríað sig ábyrgð á því að laga innflytjendur
að nýjum heimkynnum. Höfundar eins Hamed Abdel-Samad,
Seyran Ate og Ayaan Hirsi Ali hafna þeirri sýn margra fjölmenn-
ingarsinna að líta beri á ólíka menningarhópa og trúarhópa sem
lokaðar heildir þar sem trú og uppruna er gefið eðlislægt vægi.
Nauðsynlegt sé á hinn bóginn fyrir nútímasamfélag að laga tákn-
heim trúarinnar að tungumáli samfélagsins alls. En til þess að það
takist verði trúarleg orðræða að lúta þeim reglum sem opin,
lýðræðisleg umræða lýtur. Af því leiðir að ómögulegt er að lög og
reglugerðir samfélagsins byggist á trúarlegum grunni. Þetta má orða
svo að menn — þar á meðal fulltrúar íslams — þurfi að temja sér það
sem kalla má ígrundaða afstæðishyggju. Hana einkennir krafan um
að öll umræða sé skiljanleg, þ.e. að ef staðhæfing er ekki nógu skilj-
anleg þarf að gera betur grein fyrir henni. Einnig verður umræðan
að vera heiðarleg, þ.e. laus undan blekkingum og mælskubrögðum.
Þá gerir ígrunduð afstæðishyggja sömuleiðis kröfu um sannleiks-
leit, þ.e. að hafa það sem sannara reynist (Vilhjálmur Árnason 2008:
337–338).
Þau Hamed Abdel-Samad, Seyran Ateş og Ayaan Hirsi Ali setja
mál sitt fram meðvitað inn í pólitíska umræðu samtímans og þá sér-
staklega andspænis þeirri mynd sem íslamistar hafa mótað í svo
ríkum mæli. Í ritgerðarsöfnunum Islamfeindlichkeit og Islamver-
herrlichung er að finna svipaðar áherslur en um leið kröfu um að
virða þann flókna veruleika sem hér er til umfjöllunar. Í þeim er
varað við því að ýkja vægi eins þáttar umfram aðra, hvort sem það
er trúarlegi, menningarlegi, efnahagslegi, stjórnmálalegi eða félags-
legi þátturinn.
skírnir
Skírnir vor 2016.qxp_Layout 1 18.4.2016 12:59 Page 87