Skírnir - 01.04.2016, Page 113

113viðeyjarbiblía (1841)
Jafnframt verður spurt að hve miklu leyti Viðeyjarbiblía marki
skil með nýjum þýðingum og þýðingaraðferðum og að hve miklu
leyti þær þýðingar hafi mótað þær biblíuútgáfur sem á eftir komu.
Einnig verður hugað að því hvað einkenni þær breytingar sem komu
með Viðeyjarbiblíu. Einkennast þær af málhreinsun eins og haldið
hefur verið fram, og þá e.t.v. einkum í andstöðu við Steinsbiblíu frá
1728? Fela þær í sér endurnýjun biblíumálsins, t.d. með notkun
nýrra orðatiltækja? Eða er um að ræða endursögn textans í þeirri
viðleitni að ná fram réttri merkingu eða gera málið þjálla og auðlæsi-
legra á kostnað orðréttrar þýðingar? Að þessu verður vikið síðar.
Þar sem því hefur líka verið haldið fram að biblíumálshefðin sé
sterkt einkenni í sögu íslenskra biblíuþýðinga verður hugað að því
í hve ríkum mæli dæmin úr Viðeyjarbiblíu styðja þá skoðun.
Þar sem gera má ráð fyrir að þýðing Viðeyjarbiblíu sé ekki eins-
leit úr því að fjölmargir þýðendur komu að henni þá verður leitast
við að meta hver þessara ofannefndu þátta vegur þyngst þegar meta
skal einkenni Viðeyjarbiblíu.
Þannig munum við að lokum leitast við að draga fram megin-
einkenni Viðeyjarbiblíu þegar hún er borin saman við þær þýðingar
sem á undan fóru og þær sem á eftir komu. Viðeyjarbiblía er því
jafnan nefnd fyrst meðal þýðingadæmanna, skammstöfuð Við.
Hinar þýðingarnar eru auðkenndar með útgáfuári. Í textadæmum
merkja feitletruð orð að þar sé um málhreinsun að ræða. Þegar talað
er um að engin „bein tengsl“ séu milli þýðinga er átt við orðalag, en
vitaskuld er jafnan eða undantekningalítið um að ræða tengsl sem
varða efni og inntak textans.
Fyrirmyndir þýðenda
Meginverkefni þessarar greinar er að kanna málið á Viðeyjarbiblíu
og hvort hún hefur skilið eftir sig merkjanleg áhrif á síðari þýðingar.
Það verður vart gert svo vel sé án þess að líta fyrst á fyrirmyndir
þýðendanna eftir því sem kostur er, fyrst þýðenda Viðeyjarbiblíu en
síðan þeirra sem breyttu og endurskoðuðu.
Elsta þýðingin, sem hér verður skoðuð, er Guðbrandsbiblía.
Oskar Bandle (1956: 11), sem rækilegast hefur ritað um þá biblíu,
skírnir
Skírnir vor 2016.qxp_Layout 1 18.4.2016 13:00 Page 113