Skírnir - 01.04.2016, Side 152

bréfsins í Viðeyjarbiblíu hefur sérstöðu, þar sem áhrif frá fyrri
þýðingum og áhrif á síðari þýðingar eru hverfandi. Hvað varðar
Opinberunarbókina er sérstaða Viðeyjarbiblíu veruleg þótt sjá megi
dæmi um áhrif frá fyrri þýðingum og vissulega áhrif á síðari þýð -
ingar einnig, líklega heldur meiri en í hinum ritunum.
Niðurstöður rannsóknar
Í rannsókn þessari var lagt upp með það meginmarkmið að meta
áhrif og stöðu Viðeyjarbiblíu (1841) í langri sögu íslenskra biblíu -
þýðinga. Ætlunin var að huga jafnt að því að hve miklu leyti Við -
eyjarbiblía væri undir áhrifum eldri þýðinga og því hver áhrif
hennar væru á yngri þýðingar.
Ítarlegar rannsóknir hafa ekki áður átt sér stað á Viðeyjarbiblíu
þó að talsvert hafi verið fjallað um hana í ræðu og riti og þá yfirleitt
á lofsamlegan hátt og gengið út frá því að hún markaði um sitthvað
þáttaskil í sögu íslenskra biblíuþýðinga, þ.m.t. um málhreinsun.
Rannsókn okkar leiddi vissulega í ljós ýmis dæmi úr Viðeyjar-
biblíu sem kenna má við málhreinsun en þó ekki eins mörg og við
hefði mátt búast í ljósi eldri staðhæfinga.
Það markverðasta við þessa rannsókn, sem óhjákvæmilega gat
ekki náð nema til valinna bóka og kafla úr Biblíunni, er að víða er
sérstaða Viðeyjarbiblíu ótvíræð. Oft er sú sérstaða á þann veg að
þýðingin hefur hvorki verið undir áhrifum eldri þýðinga né haft
áhrif á þær sem á eftir komu (nema 1859 og 1866 sem höfðu aldrei
að markmiði að gera nema óverulegar breytingar á henni). Sums
staðar eru í Viðeyjarbiblíu forvitnileg dæmi um að í ríkari mæli væri
túlkun ákveðinna texta látin ráða ferðinni heldur en orðrétt þýðing
og skýringar jafnvel settar inn í þýðinguna. Minnir það á viðhorf
sem þekktari eru í biblíuþýðingum síðari ára.
Víða reyndist samanburður biblíuþýðinganna allra þó fyrst og
fremst sýna fram á samfellu í íslensku biblíumáli (eitt dæmi af
mörgum er 1. Mós 1.1–10) og það svo mjög að sannarlega er rétt-
lætanlegt að tala um íslenska biblíumálshefð.
Flest dæmin voru tekin úr tveimur stærstu og áhrifamestu ritum
Gamla testamentisins, þ.e. Davíðssálmum og Jesajaritinu. Og þar
152 guðrún, gunnlaugur, sigurður skírnir
Skírnir vor 2016.qxp_Layout 1 18.4.2016 13:00 Page 152