Saga - 2008, Side 14

einnig að hafa í huga að munnleg saga sem aðferð og munnlegar
heimildir sem flokkur heimilda eru ekki einn og sami hluturinn.
Fyrsta finnska bókin um aðferðafræði munnlegrar sögu kom út
nýlega og í henni er fjallað vítt og breitt um munnlega sögu, ein-
sögu, pers ónu legar og munnlegar heimildir, það hvernig fræði -
menn úr ýms um áttum nálgast munnlegar heimildir og hvað sam-
einar ólíkar aðferðir. Um þessar mundir er siðfræði munnlegrar
sögu mikið til umræðu og verið er að meta hvort nauðsynlegt sé að
koma á fót siðanefnd um rannsóknir í hugvísindum þar sem einka-
líf og ein staklingar eru viðfangsefnið.
— Nú hefur þú fengist við ýmis viðkvæm efni í þínum rannsóknum. Er
erfitt að fá viðmælendur til þess að opna sig og ræða atburði sem hafa
valdið þeim sársauka?
Það hversu auðvelt er að fá fólk til að opna sig veltur ávallt á sam-
henginu. Það er mjög mikilvægt að rannsakandinn átti sig á því
hvaða hluti er unnt að ræða opinskátt og hvað er aðeins hægt að
ræða í trúnaði. Tímasetningin skiptir einnig miklu máli. Þegar sárs -
aukafull lífsreynsla er til umræðu veltur það, hversu auðvelt fólk á
með að tjá sig, mjög á því hve langur tími hefur liðið frá atburð -
unum sem um er rætt.
Á árunum 1998–2000 vann ég að verkefninu Fórnarlömb finnsku
borgarastyrjaldarinnar. Okkur, sem að verkefninu stóðum, barst bréf
frá konu sem vildi koma tilteknum upplýsingum á framfæri. Ég
ákvað að taka við hana viðtal til að afla frekari upplýsinga. Þessi
kona var fædd árið 1917 og var því aðeins eins árs að aldri þegar
borgarastyrjöldin stóð yfir. Hún sagði mér frá föður sínum sem
hvarf í bardaganum við Tampere [þar sem blóðugasti bardagi
borgarastyrjaldarinnar var háður]. Lík hans fannst aldrei og ekki
heldur nein sönnun þess að hann hefði fallið í bardaga. Yfirvöld
sögðu eiginkonu hans að hugsanlega hefði hann flúið yfir til
Rússlands, en allir vissu þó að það var alveg eins líklegt að hann
hefði fallið í Tampere og verið grafinn í fjöldagröf. Dóttirin var
ættfræðingur og hafði safnað miklum fróðleik um fjölskyldu sína
og hún var mjög fús að deila með mér öllu því sem hún vissi um líf
föður síns.
Strax í upphafi tók hún það skýrt fram að ef við skyldum
komast að því að faðir hennar hefði flúið yfir til Rússlands þá vildi
hún ekkert af því vita. Seinna, eftir að gagnkvæmt traust hafði
unnur mar ía b erg sve in sdótt i r14
Saga haust 2008 nota:Saga haust 2004 - NOTA 25.11.2008 15:37 Page 14