Saga - 2008, Side 106

Eins og að ofan greinir segir Koch liðsforingi í fyrstu úttekt sinni
á störfum „Karlsons“ að ekki hafi mikið reynt á hann sem upp-
ljóstrara þótt hann hafi almennt séð verið viljugur og samvinnu -
þýður. Segja má að það sé í raun aðalniðurstaðan þegar búið er að
fara yfir þann hluta skjalanna sem snýr að þætti „Karlsons“. Verk -
efnin sem hann fær eru hvorki krefjandi né flókin og snúast í raun
mest um að fá hann til að afla almennra og jafnvel opinberra upp -
lýsinga og svo að kanna áhuga kunningja og samlanda á samstarfi
við Stasi. Hins vegar er umgjörðin sem þessum verkefnum er búin
í skýrslugerð bæði formleg og alvöruþrungin; þannig dregur þessi
hluti skjalanna það fram að af hálfu alræðisstjórnarinnar voru
auðfengnar upplýsingar sem aflað var á þennan hátt nýttar til að
prófa nýja samstarfsmenn.
Innflytjandi Wartburg-bíla
Í skýrslunum er fjallað um aðgerð þar sem fylgst var með innflytj-
anda bíla frá Þýska alþýðulýðveldinu til Íslands. Augljóslega er átt
við Ingvar Helgason, þótt hann sé aldrei nafngreindur.65 Ingvar og
eiginkona hans, Sigríður Guðmundsdóttir, voru aðaleigendur fyr-
irtækisins Ingvar Helgason hf. sem hóf innflutning á bifreiðum frá
Austur-Þýskalandi árið 1962.66 Í upphafi var aðeins um að ræða
Trabant-bifreiðar en seinna meir voru einnig fluttir inn Wartburg-
bílar. Innflytjandinn var undir kerfisbundnu eftirliti af hálfu örygg-
islögreglunnar í að minnsta kosti einni heimsókn sinni til Þýska
alþýðulýðveldisins árið 1980, þegar fjórir leynilegir starfsmenn
fylgdust með honum. Í fyrstu skýrslunni um aðgerðina er eftirfar-
andi ástæða gefin fyrir eftirlitinu:
[Yfirstrikað orð, líklega nafn á manneskju] hefur síðan (1978)
haft samband við yfirmenn í fyrirtækinu, sem mega ferðast
frjálst yfir landamærin til vesturs, og fer í bílaverksmiðjuna
VEB AWE [í Eisenach] til þess að skrifa undir samninga. Hann
hefur auk þessa farið á þessu tímabili á bílasýningar í Leipzig.
Markmið leynilega eftirlitsins voru að:
birgir guðmundsson og markus meckl106
65 Sjá heimasíðu Ingvars Helgasonar: http://ih.is/fyrirtaekid/saga/ Skoðað 3.
okt. 2008.
66 Austurþýsk yfirvöld kunnu greinilega að meta bílaviðskiptin við Ísland sem
sést best á því að Ingvari Helgasyni var veitt heiðursorða árið 1988 í tilefni 30
ára samstarfs um innflutning bíla. Sjá: Vef. www.mbl.is/mm/gagnasafn/
grein.html?grein_id=18637 Skoðað 3. okt. 2008.
Saga haust 2008 nota:Saga haust 2004 - NOTA 25.11.2008 15:38 Page 106