Saga - 2008, Side 110

„Kortlagning grimmdarverka“, á ærumeiðandi hátt við landa-
mæravarnir Þýska alþýðulýðveldisins að Vestur-Berlín.“77
Þau mál sem fjallað er um í Stasi-skýrslunum, og hér hefur verið
rætt um undir samheitinu „opinber erindi“, munu seint flokkast
sem mikilvæg leyniskjöl. Mestmegnis er um að ræða almenna vit-
neskju og pólitíska greiningu skýrsluhöfunda á tilteknum opinber-
um gjörðum íslenskra embættis- og/eða stjórnmálamanna. Eflaust
hafa þetta þótt mikilvægar upplýsingar til að fylla út í mynd Stasi
af Íslandi og Íslendingum.
Umræða og niðurstöður
Einu ári eftir heimsókn forseta Íslands til Vestur-Þýskalands féll
Berlínarmúrinn og Þýska alþýðulýðveldið leið undir lok. Með sam-
einingu þýsku ríkjanna tveggja hófst endurbygging Austur-
Þýskalands og fól hún í sér glímu við lagalegar, félagslegar, efna-
hagslegar og ekki síst ýmsar siðferðilegar spurningar. Lagalega séð
var erfitt að ákæra starfsmenn öryggislögreglunnar því þeir höfðu
sjaldnast brotið gegn þágildandi lögum Þýska alþýðulýðveldisins.
Því var Erich Mielke að lokum dæmdur til refsingar fyrir þýskum
dómstóli, ekki sem yfirmaður austurþýsku öryggislögreglunnar
heldur vegna morða á tveimur lögreglumönnum sem hann framdi
á dögum Weimar-lýðveldisins meira en 60 árum áður.78
Lagatæknileg atriði af þessu tagi komu þó ekki í veg fyrir al -
mennari siðferðilega endurskoðun og uppgjör í Austur-Þýska landi
í byrjun tíunda áratugarins. Ef sýnt hafði verið fram á samvinnu og
samstarf einhvers við Stasi, leiddi það til þess að viðkomandi ein-
staklingur var siðferðilega fordæmdur. Christa Wolf, einn fremsti
rithöfundur Þýska alþýðulýðveldisins, viðurkenndi til dæmis í
byrjun tíunda áratugarins að hún hefði verið leynilegur starfs -
maður öryggislögreglunnar frá 1959 til 1962. Við játninguna gerði
hún njósnaskýrslurnar þrjár, sem hún samdi fyrir öryggislögregl-
una, opinberar en þær sýna að hún ljóstraði ekki upp um neinn.
birgir guðmundsson og markus meckl110
77 Sama heimild. „die in der Ausstellung „Topographie des Terrors“ darges-
tellten Verbrechen der Gestapo in diffamierender Weise mit der Grenz -
sicherung der DDR zu Berlin-West in Verbindung.“ Hér er átt við sýninguna
Topographie des Terrors um grimmdarverk nasista, sem nú er að finna í sam-
einaðri Berlín. Sjá: Vef. www.topographie.de/en/index.htm. Skoðað 2. sept.
2008
78 Sjá: Vef. www.hrr-strafrecht.de/hrr/5/94/5-434-94.php. Skoðað 5. nóv. 2008.
Saga haust 2008 nota:Saga haust 2004 - NOTA 25.11.2008 15:38 Page 110