Saga - 2008, Qupperneq 211

komið nokkurt safn munnlegra heimilda. Má þar nefna safnið
Borgarbörn, sem er aðgengilegt á vefnum og geymir viðtöl sem
henta vel til ýmissa verkefna í tengslum við námskrá 9. bekkjar, þar
sem viðfangsefnið er 20. öldin.17 Einnig er til verkefnið Torfbæir í
Netheimum en það er verkefni nemenda í sögu við Kennaraháskóla
Íslands.18 Ef nemendur eru góðir í erlendum tungumálum er ekkert
því til fyrirstöðu að nálgast erlend söfn og skólaverkefni.
Framkvæmd
Munnleg saga í sögukennslu byggist á viðtölum og því er viðtalið
sjálft hápunkturinn hjá mörgum nemendum. Ákveðin tækni liggur
að baki góðu viðtali. Miklu máli skiptir að undirbúa nemendur vel
fyrir viðtölin þannig að þeim líði vel og séu öruggir í þeim. Það er
ekki nóg að fara með þeim í að búa til spurningar, því einn mikil-
vægasti þátturinn í góðu viðtali er hlustun; gott viðtal byggist á því
að viðmælandinn sé í aðalhlutverki en spyrillinn í bakgrunni. Það
reynist oft erfitt að kenna ungum og óþolinmóðum nemendum að
hlusta á viðmælandann án þess að grípa fram í með nýjum spurn-
ingum. Einnig þarf að þjálfa nemendur í að fylgja svörum eftir með
framhaldsspurningum áður en haldið er áfram með spurningalist-
ann, ef tilefni er til, en það má gera með því að gefa þeim tækifæri
til að æfa sig í að taka viðtöl.
Hlutverk viðmælandans í viðtalinu er stórt og þarf að undirbúa
val viðmælanda vel. Hann verður að vera fús að veita viðtal og geta
gefið þær upplýsingar sem leitað er eftir. Hann verður að búa yfir
vitneskju um ákveðið sögulegt þema, atburð eða tímabil sem verið
er að rannsaka. Því þarf kennarinn að ræða við nemendur um hver
sé úrtakshópurinn fyrir val viðmælenda. Lífsreynsla viðmæland-
ans þarf að passa við viðfangsefnið: ef viðfangsefnið er til dæmis
einhver sögulegur atburður á 7. áratugnum þarf viðmælandinn að
vera fæddur allnokkuð fyrir þann tíma.
Kennarinn þarf að ákveða hvort hann sjálfur ætlar að velja
viðmælendur fyrir nemendur eða hvort þeir eigi að velja þá sjálfir.
Það eru kostir og gallar við báðar aðferðirnar. Nemendur eru oft
munnleg saga og sögukennsla 211
17 Vef. Miðstöð munnlegrar sögu. http://munnlegsaga.is/page/mms_vefsyn-
ingar_borgarborn, skoðað 15. okt. 2008.
18 Vef. Torfbæir í Netheimum. http://saga.khi.is/torf/, skoðað 15. okt. 2008.
Sjá einnig kaflann „Sagnfræði og sögunám“ í grein Þorsteins Helgasonar,
„Saga mín og heimsins. Kennsluverkefni á persónulegum einsögunótum“.
Saga haust 2008 nota:Saga haust 2004 - NOTA 25.11.2008 15:38 Page 211