Saga - 2008, Síða 222

tyrknesku, arabísku, þýsku, frönsku og ensku, sem kom honum að
góðu gagni síðar. Móðir hans gerðist hjúkrunarkona hjá lækninum
og forðaði fjölda Armena undan Tyrkj um og hætti margsinnis eigin
lífi til þess; m.a. var henni hvað eftir annað stillt upp í augsýn sonar
síns fyrir framan aftökusveit til að krefja hana sagna.
Áhugi Samuels Kadorians á ljósmyndun vaknaði í Sýrlandi,
þegar hann var látinn halda á arnarhræi sem stillt var upp til
mynda töku fyrir þýskan liðsforingja. Vonbrigði Kadorians urðu þó
mikil þegar ljósmyndin hafði verið framkölluð því aðeins hönd
hans sást á henni. Á því augnabliki segist hann hafa ákveðið með
sjálfum sér að gerast ljósmyndari — og svo varð. Hann var ljós-
myndari í leik og starfi lengst af ævinnar, eða í 60 ár.
Samuel Kadorian og Vartanoush móðir hans komust til
Bandaríkjanna árið 1920 með því að fara um Líbanon og Frakkland.
Á Ellis Island, þar sem innflytjendur voru geymdir, urðu þau að
hírast þar til ættingjar þeirra gátu skrapað saman 500 bandaríkja-
dölum til að leysa þau út. Kadorian var kvaddur í bandaríska her-
inn sumarið 1942 sem óbreyttur hermaður en vegna þess að hann
hafði áður m.a. verið sýningarmaður við „útiferðabíó“ og starfað
fyrir ljósmyndaverslun var hann settur í ljósmyndadeild hersins.
Örlögin höguðu því svo að Samuel Kadorian kom til Íslands
árið 1943, þegar síðari heimsstyrjöldin var í algleymingi. Upphaf -
lega var hann á leiðinni á vígstöðvarnar í Afríku til að ljósmynda
átökin en skipinu sem flutti hann og félaga hans var snúið til Ís -
lands. Hér voru að vísu engin átök en landið var hernaðarlega mik-
ilvægt og ákjósanlegur staður til að fylgjast með ferðum þýska flot-
ans á Norður-Atlantshafi. Á Íslandi veitti hann ljósmyndadeild
bandaríska setuliðsins forstöðu og starfaði bæði sem kvikmynda-
tökumaður og ljósmyndari. Sagt er að Kadorian hafi alltaf borið
með sér þrjár myndavélar — eina fyrir herinn og tvær fyrir sjálfan
sig. Flestar myndir Kadorians tengjast hermönnum og hernaðar-
umsvifum Bandaríkjamanna á Íslandi en ennfremur tók hann tals-
vert af kvikmyndum sem sýna herbúðalífið. Hann ferðaðist líka um
landið og tók fjölda ljósmynda af landi og þjóð sem mikill fengur er
í fyrir þjóðararf Íslendinga. Hann myndaði bæði hversdagslegar
athafnir Íslendinga og hátíðlega atburði, eins og lýðveldishátíðina
árið 1944. Á Íslandi var Kadorian til loka stríðsins 1945.
Kadorian líkaði vel við Íslendinga og á stríðsárunum eignaðist
hann hér nokkra góða vini sem hann hélt lengi sambandi við.
Mörgum árum eftir að styrjöldinni lauk kom hann til landsins til að
þórarinn guðnason222
Saga haust 2008 nota:Saga haust 2004 - NOTA 25.11.2008 15:38 Page 222