Saga - 2007, Page 11

ég haf›i ekki flol a› vi› hina hef› bundnu hern a› ar sögu, flá ímynd
a› hers höf› in gj arn ir væru eins og stór meist ar ar sem fær›u tafl -
menn sína til og frá og fla› eitt skipti máli.
Ég stó› engu a› sí› ur frammi fyr ir flví a› fáir e›a eng ir at bur› -
ir höf›u skipt jafn miklu máli í strí›s sög unni og orr ust an um Stalín -
grad; flá var barist til sí› asta bló› dropa og svo mik ill áró› ur haf›i
mynd ast um hana a› fólk átti or› i› erfitt me› a› sjá hina mann legu
hli› átak anna. fiar a› auki haf›i sagn fræ›i mik i› til snú ist um sam -
eig in lega at bur›a rás, sögu rík is e›a hers og flar fram eft ir göt un um.
Aft ur á móti tók munn leg saga (e. oral hi story) skyndi lega a› njóta
mik illa vin sælda á ní unda ára tug sí› ustu ald ar og ég sá a› sagn -
fræ› ing ur inn flurfti í raun a› end ur skapa reynslu ein stak ling anna
sem höf›u lent í átök un um mi›j um og höf›u ekk ert vald á lífi sínu
og ör lög um. En ég sá líka a› slík s‡n dug›i ekki ein og sér. Frá sagn -
ar form i› skorti alla d‡pt og sam hengi og fless vegna var eina rá› i›
a› flétta fletta tvennt sam an: sög una „a› ofan og ne› an“. Og me›
fla› í huga hófst ég handa.
— Hva› ré› flví sí› an a› flú hélst áfram á sömu braut og skrif a› ir næst um
fall Berlín ar vor i› 1945? Lá kannski bein ast vi› a› skrifa áfram um seinni
heims styrj öld ina fyrst bók inni um Stalín grad var tek i› svona vel?
Í Stalín grad segi ég frá fl‡sk um li›s for ingja, ung um a› árum, sem
haltr ar á lei› úr borg inni í fanga bú› ir Rússa. Hann er kal inn á
hönd um og fót um eins og fé lag ar hans og allt í einu stik ar rúss n -
esk ur ofursti a› hon um, ba› ar út hönd un um og seg ir: „Svona mun
Berlín líta út!“ fia› lá flví beint vi› a› skrifa næst um fall Berlín ar og
enda lok ófri› ar ins í Evr ópu.
Í Falli Berlín ar reyndi ég áfram a› sam eina sög una „a› ofan og
ne› an“ og sá enn frek ar a› fla› er í raun eina lei› in til fless a› koma
hryll ingi styrj ald ar á fram færi vi› flá kyn sló› sem nú lif ir á Vest ur -
lönd um og veit sára lít i› um hern a› og strí› af eig in raun. Ma› ur
ver› ur a› koma flví til skila hvern ig strí› ey›i legg ur líf fólks og flá
á ég ekki a› eins vi› a› fólk falli í átök un um held ur líka a› fleir sem
fló halda velli hafa or› i› fyr ir áföll um sem fleir geta aldrei gleymt.
Í Berlín ar bók inni segi ég til dæm is frá kon um sem var nau›g a› og
svo komu eig in menn fleirra heim úr fanga bú› um en hvor ugt vildi
minn ast á fla› sem haf›i gerst. Fyrstu ára tug ina eft ir strí› var líf al -
menn ings í fi‡ska landi af skap lega flving a›. fiessa gætti au› vit a›
einnig ann ars sta› ar en óví›a sást fletta eins glöggt og í fi‡ska landi.
sagan séð að ofan og neðan 11
Saga vor 2007_Saga haust 2004 - NOTA 1/28/12 7:56 PM Page 11