Saga - 2007, Síða 54

hætti a› brúa fletta bil — má nefna Jón Hnef il A› al steins son og
norska trú ar brag›a sagn fræ› ing inn Gro Steins land sem ólík dæmi
— en al geng ara er fló a› sagn- og forn leifa fræ› ing um sem fjalla um
sögu og sam fé lag tíma bils ins fyr ir 1000 finn ist fleir hafa lít i› um a›
ræ›a vi› trú ar brag›a- og bók mennta fræ› inga sem fást vi› eddu -
fræ›i — og öf ugt. fiessi gjá er göm ul og allt frá ár dög um nú tíma -
legr ar sögu rit un ar um mi›ja 19. öld hef ur reynst ör› ugt a› sætta
s‡n fless ara ólíku fræ›a svi›a á hei› inn si›.
Í fless ari grein ver› ur tek ist á vi› gam alt og frægt vand ræ›a mál á
svi›i hei› inn ar trú ar: hof in. Lengi hef ur ver i› deilt um fla› hvort hof
hafi ver i› til í hei›n um si›. Ef hof voru til, hva›a hlut verki gegndu
flau og ef flau voru ekki til, hva› an er flessi hug mynd og fletta or›
flá kom i›? Hér ver› ur tek in sta›a á her› um danska forn leifa fræ› -
ings ins Olafs Ol sens, sem me› gó› um rök um s‡ndi fram á a› allt
tal mi› alda rita um hof er ekki ann a› en lær› ar álykt an ir me› litla
sem enga sto› í raun veru leik an um.2 Lausn Ol sens var sú a› hof
hef›u ekki ver i› bygg ing ar sér stak lega ætl a› ar til helgi halds held -
ur bæir höf› ingja flar sem fleir héldu blót veisl ur. Ol sen fjall ar ekki
um e›li e›a vægi fless ar ar veislu halda, en bæ›i hann og flest ir a›rir
sem á eft ir hafa kom i› hafa flokk a› flau sem trú arat hafn ir.3 Hér
ver› ur byggt á flví a› e›li legra sé a› líta á veisl urn ar sem at bur›i
sem höf›u fyrst og fremst fé lags lega og póli tíska merk ingu, en sú
túlk un er sí› an grund völl ur fyr ir n‡rri túlk un á hof-ör nefn um á Ís -
landi. Á hinn bóg inn ver› ur hér ekki fjall a› um ann ars kon ar mögu -
leg ar trú arat hafn ir í hei›ni, en ann ars sta› ar á Nor› ur lönd um hafa
á nokkrum stö› um fund ist litl ar bygg ing ar á stór b‡l um sem tald ar
hafa ver i› sem blót hús e›a hörg ar. fiær bygg ing ar eru marg ar frá
eldri tí› en ís lensku hof in geta mögu lega ver i› — frá seinni hluta
járn ald ar frem ur en vík inga öld — og standa auk fless ekki í neinu
sér stöku sam bandi vi› hof-ör nefni sem eru vi› fangs efni fless ar ar
grein ar.4 Um ræ›a um hof og forn leif ar tengd ar hei›nu helgi haldi
orri vésteinsson54
2 Olaf Ol sen, Hørg, hov og kirke. Hi stor iske og ar kæolog iske vik in getids stu di er. Aar -
bøger for nor disk old kyndig hed og hi stor ie 1965 (Køben havn 1966).
3 T.d. Gerd Stamsø Munch, „Borg as a pag an centre,“ Borg in Lof ot en. A chi ef tain’s
farm in North Norway. Arkeolog isk skriftserie 1. Rit stj. Gerd Stamsø Munch,
Olav Sverre Jo han sen & Else Roes dahl (Trond heim 2003), bls. 253–263.
4 fietta eru sta› ir eins og Uppåkra á Skáni (Lars Lars son, „Prakt bygge i Uppåkra
bär spår av blot och cer emon i er,“ Pop ulär Arkeo logi 1 (2003), bls. 29–31), Lunda
í Söderm an land (Gunn ar And er son, Lena Ber on i us Jörpeland, Jan Dunér, Sara
Fritsch & Eva Skyll berg, Att föra gudarnas tal an — fig urinerna från Lunda. Riks -
Saga vor 2007_Saga haust 2004 - NOTA 1/28/12 7:57 PM Page 54