Saga - 2007, Side 74

Margt bend ir flví til a› merk ing ar breyt ing hafi átt sér sta› á or› -
inu hof frá flví a› fla› var not a› til a› búa til ör nefni — í sí› asta lagi
á 10. öld — og flar til menn fara a› festa sög ur á bók fell á 12. og 13.
öld. fia› eru flví í raun tvenns kon ar vanda mál sem hafa ver› ur í
huga:
a) hver er hin upp haf lega merk ing or›s ins hof?
b) hvern ig má sk‡ra merk ing ar breyt ing una milli 10. og 12. ald ar?
Flest ir fræ›i menn eru sam mála um a› „bygg ing fyr ir hei›n ar trú -
arat hafn ir“ sé ekki upp haf leg merk ing or›s ins hof. Hins veg ar er
mis jafnt hvort menn telja a› hof hafi upp haf lega fl‡tt „hóll“61 e›a
„hús á hóli“62 og skipt ir au› vit a› all miklu máli hvort var hinn al -
menna merk ing or›s ins fleg ar fla› var not a› í ör nefna smí› í ár daga
bygg› ar á Ís landi.
Um margt er freist andi a› fylga öfga mönn um eins og Vågslid
og telja a› hof hafi á fleim tíma sem or› i› var not a› til ör nefna smí› -
ar, hvort held ur í Nor egi e›a Ís landi, ein göngu fl‡tt „hóll“.63 fiar
me› er teng ing unni vi› hei›na trú rutt úr vegi ör nefna fræ›i og
forn leifa fræ›i og texta fræ› ing um lát i› eft ir af hafa áhyggj ur af
henni. fietta er au› vit a› held ur ód‡r lausn sem sk‡r ir hvorki af -
hverju hof-ör nefni er a› finna á stö› um flar sem eng ir hól ar eru né
hvern ig e›a hvenær merk ing ar breyt ing in átti sér sta›. Hún get ur
flví varla talist full nægj andi.
fia› er au› velt a› fall ast á a› or› i› hof hafi frá önd ver›u haft vítt
merk ing ar svi›, fl.e. a› fla› hafi get a› fl‡tt bæ›i „hóll e›a mis hæ›
sem menn höf›u átrún a› á“ og ein fald lega „(lít ill) hóll“, á svip a› -
an hátt og or› i› „haug ur“, sem vir› ist ávallt hafa get a› fl‡tt bæ›i
„sam an bor in bunga yfir hei› inn leg sta›“ og „mann ger› e›a nátt -
úru leg hrúga“ sbr. ör nefn i› Mold haug ar og or› i› „ösku haug ur“.
Senni legt má telja a› sum hof-bæja nöfn in, eink an lega kot in, séu
ekki upp runa leg bæja nöfn held ur heiti eft ir „hof um“ sem voru
lands lagsein kenni á vi› kom andi stö› um. fietta á mjög lík lega vi›
flau Hof sem voru hjá leig ur í tún um ann arra bæja og er ekki get i›
fyrr en á seinni öld um (t.d. Hof á Rosmhvala nesi og Hof í Ölf usi).
Ann ar mögu leiki er a› smá b‡li sem heita Hof hafi feng i› nöfn sín í
upp hafn ing ar skyni. Hvort sem er, er ótryggt a› telja flessi Hofme›
orri vésteinsson74
61 T.d. Eivind Vågslid, Stadnamntydn ing ar II.
62 T.d. Finn ur Jóns son, Go›a fræ›i Nor› manna og Ís lend inga eft ir heim ild um
(Reykja vík 1913), bls. 116.
63 Eivind Vågslid, Stadnamntydn ing ar II, bls. 267–289.
Saga vor 2007_Saga haust 2004 - NOTA 1/28/12 7:57 PM Page 74