Saga - 2007, Qupperneq 90

ímynda sér a› sums sta› ar hafi menn get a› haft sam vinnu um slíkt
en hafi hún átt sér sta› flá vir› ist sem höf› ingj ar hafi á seinni stig -
um yf ir tek i› starf sem ina e›a hún hafi lagst ni› ur eft ir a› höf› ingi
haf›i eflst til valda á svæ› inu. fia› mæl ir held ur gegn hug mynd -
inni um sam vinnu ef búi› hef ur ver i› í „hof un um“ — nema flá a›
íbú arn ir hafi ver i› ein hvers kon ar „hús ver› ir“ á veg um fé lags ins
sem skál ann bygg›i, og hafa ver i› fær› rök fyr ir flví a› slík ir „hús -
ver› ir“ hafi búi› í skál an um á Hof stö› um í M‡ vatns sveit.97
Ég legg flví til a› hof hafi á land náms öld fl‡tt „stórt hús, veislu -
skáli“ og hafi í bæja nöfn um fyrst og fremst ver i› not a› um bæi
sem stofn a› ir voru til a› vera mi› stö›v ar í sinni sveit. Sta› setn ing
fleirra hef ur flá ávallt tek i› mi› fyrst og fremst af fleirri bygg› sem
fleg ar var kom in á fót. fiar hafa ver i› bygg› stærri hús en al mennt
tí›k u› ust, skál ar á bor› vi› flann sem graf inn hef ur ver i› upp á
Hof stö› um, sem gátu fljón a› bæ›i sem bú sta› ur höf› ingj ans og
hús næ›i fyr ir veislu höld. E›li leg ast vir› ist a› ætla a› flest ir slík ir
bæir séu frá seinni hluta land náms ald ar, e.t.v. ö›r um fjór› ungi 10.
ald ar, og megi hafa flá til marks um fyrstu skref í átt til mót un ar
höf› ingja valds í sín um sveit um. Per Vik strand kemst a› svip a›ri
ni› ur stö›u í rann sókn sinni á hof-ör nefn um í Mälar-daln um í Sví -
fljó›. fiar vir› ast bæir sem heita Hov ávallt vera minni og yngri
bæir í næsta ná grenni vi› stærri og eldri mi› stö›v ar frá yngri
járnöld. fiar sem eng ar vís bend ing ar eru um veislu skála á stö› um
sem kall a› ir eru Hov á flví svæ›i hall ast Vik strand frem ur a› flví
a› Hov hafi flar vís a› til smærri bygg inga eins og fleirra sem grafn -
ar hafa ver i› upp á ‡ms um stö› um í Skand in av íu og flokk a› ar
sem hörg ar e›a blót hús,98 en bend ir jafn framt á a› svæ› is bund inn
mun ur vir› ist vera á merk ingu hof-ör nefna í Sví fljó›.99
Á Ís landi get ur sama a› fer› — a› byggja veislu skála til a› styrkja
höf› ingja vald — hafa ver i› not u› áfram, jafn vel allt fram á 11. öld,
en smám sam an hef ur svig rúm i› minnk a› til a› stofna n‡j ar mi› -
stö›v ar. Á seinni hluta 10. ald ar hafa slík ar stofn an ir fyrst og fremst
orri vésteinsson90
con fer ence on Arct ic and North Atl ant ic Archaeology, Copen hagen, May 10th–14th,
2004. Publications of the National Muse um. Stu dies in archaeology and hi s -
tory 10. Rit stj. Jette Arne borg & Bjarne Grønnow (Copen hagen 2006), bls.
307–322.
97 Gavin Lucas, per sónu leg ar upp l‡s ing ar.
98 Sjá hér a› fram an, ne› an máls grein 4.
99 Per Vik strand, Gudarnas platser, bls. 253–272.
Saga vor 2007_Saga haust 2004 - NOTA 1/28/12 7:57 PM Page 90