Saga - 2007, Page 132

Sam kvæmt rétt ar kerfi kirkj unn ar á sí› mi› öld um heyr›i hi›
meira bann und ir dóms vald ytra svi›s ins en hi› minna bann var
und ir dóms valdi innra kerf is ins. Sta› setn ing bann fær ing ar í innra
og ytra svi› kirkj unn ar í banns mál um á mi› öld um var fló ekki svo
ein föld enda hef ur skil grein ing á bann fær ingu inn an rétt ar kerf is ins
reynst fræ›i mönn um sem fást vi› kirkju rétt mi› alda ill leys an legt
vi› fangs efni og eng in ein hlít ni› ur sta›a hef ur leg i› fyr ir um rétt ar -
fars lega a› grein ingu hins meira og minna banns. Ástæ›a fless er í
stuttu máli sú a› flótt öll mál sem heyr›u und ir stjórn kirkju teld -
ust „and leg“ voru a› eins flau sem heyr›u und ir innra svi› i› „trú -
ar leg“. Fræ›i menn hafa beint sjón um sín um a› hinu meira banni
vegna fless a› um fla› eru til skjala heim ild ir frá dóm stól um en
heim ild ir eru sára fá ar um bann hi› minna. A› fer› ir í sagn fræ›i og
rétt ar sögu hafa fló ekki haft yfir tækni a› rá›a sem get ur sk‡rt trú -
ar leg an flátt bann fær ing ar hinn ar meiri, en getur varpað ljósi á
þetta atriði, af lausn ina, sem var skil yr›i fyr ir flví a› geta tek i› flátt
í sam fé lagi krist inna, nefni lega a› taka alt ar issakra menti. Skil in
milli hins trú ar lega og ver ald lega hafa ver i› tal in óljós og flest ir
fleir sem stunda rann sókn ir í rétt ar sögu hafa far i› flá lei› a› me› -
höndla bann fær ingu ein vör› ungu sem op in bert e›a ytra mál, en
horfa flá fram hjá hinu minna banni.
Meira og minna bann
Í dokt ors rit ger› minni, Bann fær ing og kirkju vald á Ís landi 1275–1550.
Lög og rann sókn ar for send ur, sem lög› hef ur ver i› fram vi› Há skóla
Ís lands, geri ég grein fyr ir flest um of an nefndra hug taka og beiti
hug tök um hér eins og flar er gert. Rit ger› in fjall ar eink um um hi›
op in bera dóms kerfi kirkj unn ar — ytra svi› i› — en jafn framt er tek -
in sk‡r af sta›a til hlut verka ytra og innra svi›s ins í banns mál um og
bent á a› mik il væg skör un hafi ver i› milli ytra og innra svi›s
kirkju stjórn un ar hva› var› ar bann fær ingu.
Grein ing mín á flví hvern ig bann fær ing heyr›i ann ars veg ar
und ir innra svi› i› og hins veg ar und ir hi› ytra — e›a bæ›i svi› in
— er for senda fleirr ar um fjöll un ar sem hér fer á eft ir og flví er rétt
a› gera ör litla grein fyr ir henni á›ur en lengra er hald i›. Bann fær -
ingu skil greini ég sem ferli sem hófst fleg ar bann féll og lauk me›
af lausn. Á›ur en af lausn in fékkst flurfti hinn brot legi fló a› „skrifta“,
en fla› var ferli sem fólst í flví a› játa, i›r ast og heita flví a› láta af
fleirri heg› un sem or sak a›i banns á felli› og gera yf ir bót. fiess má
lára magnúsardóttir132
Saga vor 2007_Saga haust 2004 - NOTA 1/28/12 7:57 PM Page 132